3-Мавзу: Машғулот жараёнини режалаштириш

Периодизатсия – Что и когда делать

Периодизатсия “Даврийлаштириш" - қачон ва нима қилиш керак
Спортчи ва мураббий учун машғулот ўтказиш учун мавжуд вақтни мағлум даврларга бўлиш мумкин. Бу муддатларга қанча вақт бўлишидан қатғий назар риоя қилиш керак: тўлиқ йил, ярим йил, ўн икки ҳафта ёки бошқа миқдор. Ҳар қандай ўқув дастурида катта тциклни (макроцикл) ташкил этадиган учта асосий давр
mavjud:
Ўқув машғулотлари даврида макроциклнинг умумий тузилиши

Ушбу диаграммада чизиқлар ўқув дастурининг уч даври ҳажмининг ва юкнинг интенсивлигининг нисбий даражасини кўрсатади. Аммо ҳажм ва интенсивлик нима ва уларни қандай ўлчашимиз мумкин?

Объем и интенсивность

Ҳажми ва шиддати
Ҳажми ҳар қандай жисмоний машқлар миқдорини англатади. Бу барча такрорланишларнинг умумий сони, масалан, югуришда булар метрлар, куч машқларида эса килограмм. Бу чидамлилик машқлари учун километр ёки мил. Бу битта сеансда бажарилган сакраш ёки улоқтиришларнинг умумий сони..
Шиддат (жадаллик, интенсивлик) - бу машғулотнинг сифати, ҳар қандай машқни бажаришга қанча куч сарфланади. Тезлик машқларида бу мағлум масофани босиб ўтишга кетадиган вақт бўлиши мумкин. Чидамлилик югуришида бу югуриш пайтида спортчининг эришган тезлиги ёки ритми бўлиши мумкин. Зўравонликни тавсифлаш учун фоизлардан фойдаланган ҳолда, спортчи ҳар қандай масофада, баландликда ёки тортилган вазнда кўрсатиши мумкин бўлган энг яхши кўрсаткич 100% ни ташкил қилади ва машқлар интенсивлиги ушбу энг яхши баллнинг мағлум фоизига тенг бўлади..

Интенсивность	% от лучшего результата спортсмена
Максимум	95–100
С убмаксимум	85–94
Высокая	75–84
С редняя	65–74
Небольшая	50–64
Низкая	30–49

Жадаллик ва энг яхши ишлаш кўлами
Машғулот юкламаси - бу ҳажм ва интенсивликнинг комбинатсияси. Тағлим дастури давомида юкламанинг тобора ортиб бориши кузатилмоқда. Ушбу ўсиш ҳар доим интенсивликни оширишдан олдин ҳажмнинг ошиши ҳисобланади..

Подготовительный период

Тайёргарлик даври
Бу ҳар қандай машғулот дастурининг биринчи ва энг узоқ даври. Ушбу даврда спортчи аста-секин умумий машғулотдан ўзига хос тайёргарликка ўтади. Ушбу даврнинг асосий мақсади, номидан кўриниб турибдики, спортчини рақобат даврига тайёрлашдир. Умумий машғулотлар "машғулотларга тайёргарлик кўриш" нинг асоси деб тағрифланиши мумкин, ва машғулотлар тарихи кам бўлган спортчилар учун бу бутун машғулотлар режаси, мусобақа ва ўтиш даврининг ярмини, кўпини олмайди. Умумий жисмоний формаси машғулотлар ҳажмини босқичма-босқич ошириш орқали ривожланади. Ушбу умумий жисмоний формаси спортчига жароҳатларсиз янада интенсив аниқ машқларни бажаришга имкон беради. Маўғулот хажм кўтарилишии тўғри чизиқда кўпайтирилмаслиги керак, лекин аста-секин, босқичма-босқич, тикланиш, мослашиш ва ортиқча компенсатсия учун вақт ажратиш керак.
Тайёргарлик даврининг бошланиши, асосий машғулотлар ўтказилганда, янги техникани ўзлаштириш ёки аллақачон ўзлаштирилган кўникмаларни ўзгартириш учун энг яхши вақт. Машулот давомида техник тайёргарлик ҳар доим спортчи чарчамаган пайтда ўтказилиши керак, шунинг учун у умумий жисмоний тайёргарлик бошланишидан олдин ўтказилиши керак.



Машғулот ҳажми ошиши
Умумий машғулотдан сўнг махсус машғулотлар олиб борилади. Ва бу эрда машғулотнинг ҳажми ҳам, интенсивлиги ҳам ўсиб боради. Юриш ва югуриш билан шуғулланадиганлар учун бу вақтга қадар километр ёки миллар сони энг юқори кўрсаткичларга этади. Ихтисослашув ва юқори ютуқлар босқичида спортчилар танлаган турига мос равишда машғулотлар янада аниқроқ бўлади ва шаклни такомиллаштиришга қаратилган машғулотлар энди ушбу енгил атлетикада ишлатиладиган энергия тизимларига қаратилган.

Соревновательный период

Musobaqa davri
Мусобақа даврида машғулотлар ҳажми аста-секин камаяди ва интенсивлик ошади. Куч машқларида оғирроқ оғирликлар қўлланилади, аммо бу жуда кам ҳолларда амалга оширилади. Юриш, югуриш, сакраш ва улоқтириш тезлиги юқорироқ бўлиши керак, аммо тикланиш даври узоқроқ. Ушбу даврдаги машғулотлар асосан танловнинг ўзига хос хусусиятларига қаратилган. Аммо, бу даврда чидамлиликни унутмаслик керак, чунки спортчи мусобақа давомида талаб қилинадиган чидамлилик даражасини сақлаб туриши учун чидамлилик машғулотлари билан шуғулланиш керак. Спорт машғулотларининг юкмаси спортчининг жисмоний тайёргарлигини яхшилаш учун этарлича юқори бўлиши ва спортчининг мусобақага бўлган иштиёқи ва энергия даражасини ушлаб туриш учун энгил бўлиши керак. Бундай спорт формаси (тайёргарлик даражаси) мусобақа даврининг сўнгги босқичида энг юқори даражада бўлиши керак