3-mavzu: Bosim to’g’risida umumiy tushunchalar. Bosim o’lchash asboblarining tasnifi. Suyuqlikli bosim o’lchash asboblarining tuzilishi va vazifasi. Suyuqlik manometrlari, ularning tuzilishi va ishlash printsiplari

Bosimni o‘lchash asboblari quyidagicha tasniflanadi:
I. Ishlash printsipi bo‘yicha:
-suyuqlikli;
-deformatsion (prujinali);
-yuk porshenli;
-elektr.
II.O‘lchanayotgan bosim qiymatiga qarab:
-Manometrlar;
-Vakuummetrlar;
-Monovakuummetrlar;
-Naporamerlar;
-Tyagomerlar;
-Tyagonaporamerlar;
-Barometrlar;
-Differentsial manometrlar.





SUYuQLIK BILAN ISHLAYDIGAN ASBOBLAR
Bosim o’lchash asboblaridan eng soddasi suyuklik bilan ishlaydigan manometrlardir, ular katta aniklikda o’lchaydi. Bu manometrlarni o’lchash chegarasi shisha trubkalarni uzunligi va shishani qattiqligiga bog’liq, u kichik bosimlarni 200 kPa gacha o’lchaydi.
U- simon manometr. U - simon shishadan tuzilgan naycha bo’lib, ichiga suyuklik to’ldirilgan, uni bir uchi bosim o’lchashi kerak bo’lgan idishga, ikkinchi uchi esa ochiq qolda turadi, u atmosfera bosimi ostida bo’ladi (18 -rasm). Agar idishdagi bosim atmosfera bosimidan katta bo’lsa, shuning uchun tomonda suyuqlik sathi pastga tushadi, ochiq tomoni esa ko’tariladi, bu suyuqlik satxdarining farqi bosim qiymatini beradi.

18-rasm.U- simon manometr

Bu o‘lchov asboblarida o‘lchash tor o‘lchash trubkasidagi sathga qarab o‘lchanadi (bir o‘lchamli o‘lchash). Bir trubali chashkali manometr pastki qismiga shisha truba ulangan keng metall idish ko‘rinishida bo‘lib, shisha trubka yoniga millimetrli shkala o‘rnatilgan bo‘ladi. O‘lchash trubkasining ikkinchi uchi atmosfera bilan ulangan, metall idish chiqish trubasi esa ob'ekt bilan ulanadi. O‘lchanayotgan muxit bosimi ta'sirida (P = P_a - P_b), shisha o‘lchash trubkasidagi ishchi suyuqlik sathi h₁ balandlikga ko‘tariladi, ikkinchi idishda esa, h₂ balandlikga tushadi. Suyuqlik ustunining umumiy balandligi (h = h₁ + h₂) xosil qilayotgan bosim, o‘lchanayotgan bosimni muvozanatlaydi.