3-mavzu: Bosim to’g’risida umumiy tushunchalar. Bosim o’lchash asboblarining tasnifi. Suyuqlikli bosim o’lchash asboblarining tuzilishi va vazifasi. Suyuqlik manometrlari, ularning tuzilishi va ishlash printsiplari

Idishdan o‘lchash trubkasiga siqib chiqarilgan suyuqlik hajmi quyidagiga teng:

h₁f = h₂F
bu yerda, f va F –trubka va idish kesim yuzasi.
quyidagilarni yechamiz,
h = h₁ + h₂ = h₁ + h₁ = h₁(1 + ); yoki,
h = h₁(1+ ) = h₁ + h₁
ko‘rinib turibdiki, suyuqlik ustunining umumiy balandligi o‘lchov asbobi yordamida o‘lchangan kattalikdan h₁ qiymatga katta bo‘ladi. Odatda, nisbat 0,01 dan kichik bo‘lganligi sababli, o‘lchanayotgan bosimni o‘lchash trubkasidagi suyuqlik sathi bo‘yicha o‘lchanishi (h ≈ h₁ yoki, R = ρg h₁), amalda sezilarli qo‘shimcha xatoliklarga sabab bo‘lmaydi.


Egilgan (nishob) trubkali mikromanometr
Egilgan trubkali mikromanometrlarda xam, bosimni suyuqlik ustuni balandligi (h₁=n sinφ) bo‘yicha o‘lchanadi, ya'ni
P=ρg n sinφ



19-Rasm.Texnik suyuqlik manometrlari

Texnik suyuqlik manometrlariga qalqovuchli, qo‘nqiroqli (kolokolno`e) va halqasimon manometrlar kiradi.

Qalqovuchli suyuqlik manometrlari

Bu manometrlar asosan difmanometr sifatida ishlatiladi. Bu o‘lchov asboblarining bir tirsagi kengroq bo‘lib, unga o‘lchov asbobi strelkasi bilan ulangan qalqovuch o‘rnatilgan. R₁ bosim R₂ dan katta bo‘lganda, chap idishdagi suyuqlik sathi h₁ balandlikga kamayadi. O‘lchanayotgan bosimlar farqi (R₁-R₂), N=h₁+h₂ balandlikdagi suyuqlik ustuni xosil qilayotgan bosim bilan muvozanatlanadi.

20-Rasm.
Muvozanat sharti quyidagicha: P₁ – P₂ = (ρ-ρ₁)gH
Ma'lumki, siqib chiqarilgan suyuqlik hajmi.
h₂ = h₁
h₁= h₂ ; unda H = h₂(1+ )
N qiymatini qo‘yib, topamiz,
P₁-P₂ = h₂g (1+ )(ρ-ρ₁)
yoki, oxirgi tenglamadagi o‘zgarmas kattaliklarni belgilab yozish mumkin
P₁-P₂ = k₁*k₂*h₂
Ya'ni, bosimlar farqini qalqovuchning siljishi bo‘yicha ifodalash mumkin.