3. маъруза матни 1-боб. Давлат ва ҳуқуқ назариясининг предмети ва унинг ўзига хос хусусиятлари

Бу ерда шуни таъкидлаш керакки, суд қарорлари ҳар доим ҳам ҳуқуқ шакли сифатида тан олинавермайди. Амалиётда суд ўзининг хизмат вазифасини бузмаган ҳолда худди шундай иккинчи иш бўйича бошқача қарор қабул қилиши ёки ўша биринчи қабул қилинган қарорга қарама-қарши қарор қабул қилиши ҳам мумкин.
Юридик прецедент моҳиятан олдин бўлиб ўтган ҳолатга асосланадиган бўлса, уни одат ҳуқуқига ўхшатиш ҳам мумкин. Бунинг сабаби шуки, одат бу кўп марта қайтариладиган прецедентдир, ёки бошқача айтганда, прецедент кўп марта такрорланадиганодатдир.
Суд амалиёти, яъни суд прецеденти ҳуқуқ шакли бўлиб ҳисобланадиган мамлакат – Англиядир, шунинг учун ҳам ҳуқуқ прецеденти кўп ҳолларда инглиз одат ҳуқуқи деб ҳам аталади.
Инглиз ҳуқуқи билан АҚШ ҳуқуқи бир ҳуқуқий оилага кир- са-да, улар ўртасида муайян фарқлар бор. Инглиз ҳуқуқида статутларнинг роли ўсиб боратган бўлса, америка ҳуқуқида кодификацияга мойиллик устувор; АҚШ ҳуқуқий тизимида инглиз ҳуқуқига нисбатан суд прецедентига камроқ суянилади, лекин бу прецедентларнинг нуфузи пасайишини англатмайди.
Шундай қилиб, англосаксон ҳуқуқ оиласига қуйидаги белгилар хос:
ҳуқуқнинг асосий шакли (манбаи) бўлиб суд прецедент, яъни судларнинг аниқ ишлар бўйича қабул қилган қарорлари асосидан шакллантирилган ҳамда бошқа (кейинчалик) айни шундай ишларни ҳал қилишга тааллуқли бўлган хулқ-атвор қоидалари ҳисобланади;
биринчи ўринда инсон ва фуқаронинг мажбуриятлар эмас, балки суд томонидан ҳимоя қилинадиган ҳуқуқлари туради;
процессуал (жараёнлар, исботлаш) ҳуқуқи энг аввало муҳим аҳамият касб этиб, у кўпинчалик моддий ҳуқуқни белгилайди;
кодификациялаштирилган, яъни кодексларга асосланган ҳуқуқ тармоқлари мавжуд эмас;
ҳуқуқ хусусий ва оммавий ҳуқуққа бўлинмайди;
статут ҳуқуқи (қонунчилик) кенг ривожланган бўлиб, юридик одатлар ёрдамчи, қўшимча манбалар сифатида мавжуд бўлади;
юридик доктриналар роли суст бўлиб, улар қоида тариқасида, амали, яъни суд жараёнларида ишлатилиши мумкин.