3-ma’ruza. Kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan sex tarmoqlarining sxemalari. Sanoat korxonalari elektr ta’minoti tizimida reaktiv quvvatni kompensatsiyalash masalalari

Ð
i
 = 

 

 R
i
2
 

 m
(3.8) 
Bu erda

= 3.14; R
i
- doira radiusi,
m
- masshtab;
m
ning qiymati barcha doiralar uchun 
bir xil bo„lib, qo„yidagicha topiladi. Yuklamasi eng katta (R
x.max
) sex olinib, uning planida 
ixtiyoriy R
max
radiusli doira chiziladi. Radius uzunligi shunday olinadiki, doira sex rejasini
chetlardan xatto biroz tashqariga chiqishi mumkin. Bunda (3.8) dan masshtab
m
ni topish 
mumkin. 
макс
макс
R
P
m



ъ
(3.9) 
Qolgan sexlarning radiuslari quyidagicha topiladi: 
m
P
R



i
i
ъ
, sm (3.10) 
Bu erda uzunlikni o„lchash uchun eng qulay o„lchov birligi santimetr (sm) xisoblanadi.
R
xs
=R
x.kuch
+R
x.yorit
 
bo„lgani uchun doiradan maydonni yoritish yuklamasiga teng bo„lgan 

sektor ajratiladi. Bu sektorning burchagi quyidagi formula bilan xisoblanadi : 
0
ц
i
360
P
P


ъ
ъ.ёрит

(3.11) 
Agar sexda 6, 10, 35 va 110 kV kuchlanishli elektr ishlatuvchilar va iste‟molchilar 
bo„lsa, unda qurib bo„lingan yuklamalar kartogrammasi doiralari bilan umumiy markazga ega
bo„lgan tashqi doiralar chiziladi. Sexning umumiy yuklamasi R
x
=R
x.s
+R
x.yu.k.
bunda R
x.s. 
- 
sexdagi 380/220 V li yuklamalar, R
x.yu.k
-yuqori kuchlanishli yuklamalar. 
Sexning umumiy yuklamasi R
x
bo„yicha tashqi doira (doiralar) bizga ma‟lum masshtab
orqali quriladi. Bitta sexda umumiy markazi bo„lgan bir nechta doira chizilishi mumkin. Bir-
birini o„z ichiga oladigan bunday doiralar soni kuchlanishlar soniga teng bo„ladi. 
Aktiv quvvatlar kartogrammasi BPP va RP ning ratsional o„rnatish joyini tanlashga 
imkon beradi. Ba‟zan reaktiv yuklamalar kartogrammasi xam quriladi. Bu kartogramma reaktiv 
quvvatni o„rnini qoplash markazlashtirilgan tarzda bajarilsa ishlatiladi.