3. Lentali konveyerni asosiy parametrlarini aniqlash

1.Lentali konveyer mavjud konstruksiyalar tahlili Lentali konveyerlar sochiluvchan, kukunsimon, donali va o`rta donali materiallarni gorizontal , qiya (22 gacha va ayrim maxsus lentalar uchun 30-35 gacha) va aralashma (gorizontal va qiya) yo`nalishda tashish uchun xizmat qiladi. Potokli ishlab chiqarishda yuklarni bir operatsiyadan ikkinchi operatsiya joyiga tashishda lentali konveyerlar keng ishlatilmoqda. Ularning ish unumdorligi 20000 t/soat gacha, tezligi 3….5m/s gacha va tashish uzunligidan 45000 m gacha bo`ladi. 07.BMI.KTM.01.00.00 O`lc varaq № Докум imzo sana Bajardi: Ismoilova. G adab varaq varaq Tekshirdi: Tadjixodjayeva u EUTT 207-15g Tasdiqladi Хаnkelov. T 1-RASM. Lentali konveyer 07.BMI.KTM.01.00.00 O`lc varaq № Докум imzo sana Bajardi: Ismoilova. G adab varaq varaq Tekshirdi: Tadjixodjayeva u EUTT 207-15g Tasdiqladi Хаnkelov. T

Lentali konveyerlar yetaklovchi baraban taranglovchi baraban lenta yuklovchi moslama , ish va salt roliklar, qo`zg`almas stanina va tushiruvchi (bo`shatuvchi) moslamadan iborat. Lentali konveyerlarning ayrim sxemalar rasmda ko`rsatilgan.
2-rasm. Lentali konveyer sxemalari.

Afzalligi : konstruksiyasi sodda, ishonchli, unumdorligi yuqori, kam energiya sarflanadi va xizmat qiluvchi ishchilar soni kam.

Kamchiligi : lentasi uzoq vaqt ishlashga chidamli emas va tannarxi qimmat.
Lentali konveyerning asosiy qismlari.
Lenta.U ayni vaqtning o`zida ham tortuvchi , ham ko`taruvchi organ vazifasini bajaradi. Ishlatiladigan lenta tashilayotgan materialning xarakteri va holatiga bog`liq bo`ladi. Lentali konveyerlarda rezinalangan ip gazlama lentalar ko`proq qo`llaniladi.

3-rasm.Konveyer tasmalari.
a,b) rezina shimdirilgan ip gazlamali tasma; d) maxsus tasmali; e) po`lat simli trosslar o`rnatilgan tasma. 1-qistirma, 2,3-ustki va ostki qoplama, 4-issiqqa chidamli rezina, 5-po`lat simli trosslar.
Bunday rezina yelimlangan lentali ip gazlamali qistirma , ustki va pastki qoplamalardan tashkil topadi. Ip gazlama lentalar pishiq, uzoqqa chidaydi, egiluvchan, uncha cho`zilmaydi,ularni montaj qilish juda qulay. Ishlab chiqariladigan rezinalangan lentalarning qoplama qatlamlari soni 3….14; eni 300, 400, 500, 650, 800, 1000, 1200, 1400, 1600, 1800, 2000,2200 va ayrim maxsus ish-ipak, shisha tola, asbest va ip gazlamalardan foydalaniladi. Ip gazlamalar qistirmalar oddiy to`qilgan qo`pol gazlamalardan (belting) tayyorlanadi. Ancha uzun (2km dan ortiq) konveyerlar uchun po`lat troschalardan karkas qilingan rezinalangan lentalar qo`llaniladi. Bular asosan rezinalangan lentalar tashiy olmaydigan donali, o`tkir qirrali va 140…200 gacha qizigan materiallarni tashish uchun ishlatiladi. Lentadagi kerakli qistirmalar soni quyidagicha aniqlanadi:
,
Bunda S-lentaning keluvchi tarmog`idagi taranglik, H; n-mustahkamlik zapasi koeffisiyenti (lenta ko`p tortilishi uchun n=10 qabul qilinadi; Kp-bitta qistirmaning

cho`zilishdagi mustahkamligi, N/mm².

Sochiluvchan materiallar uchun lentaning eni talab qilinayotgan ish unumdorligi va tashilayotgan yuk donasining kattaligiga qarab aniqlanadi. Donali materiallarda esa yukning gabarit o`lchamlariga qarab aniqlanadi.

4-rasm. Yukning tasmada joylashuvi:

1. 
   Yassi tasmada; b) qo`zg`almas devorli yassi tasmada; d) novsimon tasmada; e) yassi tasmada; f) yassi tasmada.
   

Lentaning ish tarmog`idagi yukning kesimi taxminan teng yonli uchburchakka o`xshaydi.
Tekis lentadagi materialning kesim yuzasi:
F= c*tg
Bunda: c-qiya lentada materialning to`kilishini hisobga oluvchi koeffisiyent;
c=1.0 agar β=bo`lsa 5-10^0,
c=0.95-“- β=10-15⁰-“- ,
c=0.9-“- β=15-20⁰-“-
c=0.85-“-β=20⁰-“-

Novsimon lentadagi yukning kesim yuzi trapetsiya F₂va uchburchak F₁

yuzalarning yig`indisiga teng bo`ladi. α =20⁰bo`lganda yukning to`la kesim yuzi
F=F₁+F₂=0.16B²Ctg𝜑+0.0435B²[0.16⋅tg(0.35𝜑 )+0.0435],m² (3)
Lentali konveyerning ish unumi formulasi quyidagicha yoziladi:
Q=3.6F𝜐p, t/soat
Yuk kesim yuzining ifodasini ish unumdorligi formulasiga qo`ysak, lenta enining formulasi kelib chiqadi:
Q<sub>t</sub>= , t/soat,
Eni
B<sub>t</sub>= m
Novsimon tayanchlar roliklar uchun:
Q<sub>H=</sub>3.6F𝜐p=B<sub>H</sub><sup>2</sup>𝜐p[0.576⋅c⋅tg(0.35𝜑)+0.160]= =0.160B<sup>2</sup>𝜐p[3.6c⋅tg(0.35𝜑)+1]
= , m
Barabanlar. Lentali konveyerlarda harakatlantiruvchi (yetaklovchi)chetki, taranglovchi va og`diruvchi barabanlar bo`ladi. Og`diruvchi barabanlar lentaning harakat yo`nalishini o`zgartirish uchun ishlatiladi. Lentaning uzoq vaqt ishlash muddati baraban diametriga bog`liq bo`ladi: baraban diametrining kattalashuvi lentaga ta`sir etayotgan egilish kuchlanishini kamaytiradi.
Harakatlantiruvchi va taranglovchi barabanning diametri D qistirmalar soni i ga qarab aniqlanadi:
D_б=k₁k₂⋅i,
Bunda k_1-lenta tarkibini hisobga oluvchi koeffisiyent;

k₂-lentadagi kuch va qamrash burchagini hisobga oluvchi koeffisiyent.

Ushbu formula bilan hisoblangandan so`ng GOST 44644-88 bo`yicha quyidagi qatordan baraban diametri tanlab olinadi:
Lentasidagi chetga qochishni yo`qotish uchun yetaklovchi va taranglovchi barabanlarni bochkasimon qilib tayyorlanadi. Rezina gazlamali lentalar uchun barabanlar qo`yib yoki payvandlab tayyorlanadi.
Rasmda payvand usulida tayyorlangan baraban ko`rsatilgan.

5-rasm. Payvand usulida tayyorlangan baraban


1-jadval
k₁ koeffisiyentining qiymatlari

Gazlamali qistirma turi	Б-82 БКНЛ-65 ТВ-80	ТА-100 БКНЛ-100 ЛХ-120	ТАК-20	ТА-150	ТК-100	ТК-400
k1koeffisiyenti	1.25	1.4	1.6	1.4	2.0	2.5

2-jadval
k₂ koeffisiyentining qiymatlari

Baraban va lenta orasidagi qamrash burchagi , grad	Baraban lentasidagi kuch Smax dan %hisobida
	100	75	50	25	12
1	2	3	4	5	6
180 dan 240 gacha 70dan 110gacha 15dan 30gacha 15dan kichik	100 - 63 60	80 63 50 40	63 50 40 32	50 40 32 25	40 32 25 16

Po`lat karkasli lentalar uchun baraban diametri quyidagicha aniqlanadi:
D<sub>б</sub>=(800….1200)𝛿, mm,
Bunda: 𝛿-lentaning qalinligi, mm.
Chetki ,taranglovchi barabanlar uchun 0.8D<sub>б</sub> va yo`naltiruvchi baraban uchun 0.65D_б bo`ladi.

Yuritish (harakatlantirish) moslamalari lentali konveyerlarda asosiy tortuvchi organ lentani harakatga keltiradi. Odatda, bunday moslama baraban, uzatish mexanizmi va elektrdvigateli dan iborat bo`ladi. Ularning hammasi ramaga o`rnatiladi.

6-rasm. Lentali konveyerning yuritmasi

Eyler formulasiga binoan lenta yetakchi barabanda sirpanmasligi uchun quyidagi shart bajarilishi kerak: ,

Bunda S_kel-lentaning keluvchi tarmog`idagi taranglik , H;
S<sub>ket</sub>-lentaning ketuvchi tarmog`idagi taranglik, H;
e- natural logarifmlar asosi, 2,718 ga teng; ^-lenta va shkivlarning sirtlari orasidagi ishqalanish koeffisiyenti ; -lentaning yetaklovchi shkivning qamrov burchagi.