3. Корхона операцион фаолиятининг таҳлили Операцион фаолият таҳлилининг мазмуни ва муҳим вазифалари

Хизмат кўрсатувучи корхоналар. Хизмат кўрсатувчи компанияларнинг ўзига хос хусусияти шундаги уларда янгидан қиймат (маҳсулот) яратилмайди. Хизматлар омборда сақланмайди, захираларнинг жами активлар тарикибидаги салмоғи унча юқори бўлмайди. Компанияларда асосий ролни интелектуал капитал эгаллайди. Бундай компаниялар таҳлилида асосий этибор, айланма активларнинг самарадорлига қаратилади.
Ишлаб чиқариш корхоналари. Ишлаб чиқариш корхоналари тармоқнинг энг фаол, юқори потенциалли, кўп меҳнат ва харажат талаб қиладиган тармоқ бўғини ҳисобланади. Уларга хос бўлган энг муҳим жиҳатлар асосий воситалар, товар моддий захиралар ва тугалланмаган ишлаб чиқариш активлари қийматининг жуда юқорилиги билан ҳарактерланади.
Коммунал хизматлар. Мазкур корхоналарда таҳлилда энг муҳим эътибор ананавий ҳисобланган тўловга кобиллик, ликвидлик, активлар ва хусусий капитал рентабеллиги кўрсаткичларини баҳолаш билан фарқланади. Коммунал хўжалик корхоналари учун энг муҳим таъсир бирлиги сифатида узоқ муддатли мажбуриятларнинг қопланувчанлик даражаси баҳоланади. Кломмунал хужалик корхоналари харажатларининг қопланишига алоҳида ургу берилади. Уларнинг молиялаштиришдаги мавжуд ҳолат ( ўз ўзини молиялаштириш, махаллий ва республика бюджетидан, турли жамғармалардан, фондалардан маблағ ажратиш ҳисобига) баҳоланади. Дебиторлик мажбуриятларининг сифатлиги таҳлилига алоҳида урғу берилади.
Газ ва нефтни қайта ишлаш корхоналари. Газ ва нефтни қайта ишлаш корхоналари молиявий ҳисоботларида муҳим элемент сифатида газ ва нефт захираларини қидириб топиш ва казиб чиқариш билан боғлиқ харажатларни ҳисобга олиш усулларига аҳамият қаратилади. Газ ва нефтни қайта ишлаш корхоналарида асосий капиталнинг микдори жами активлар қаторида энг юқори салмоқни ташкил этади. Мажбуриятлар суммаси ҳам бошқа тармоқ компанияларига нисбатан жуда юқори. Инвестицион капиталнинг самарадлорлиги ва натижавийлиги муҳим кўрсаткич сифатида баҳоланади.
Транспорт корхоналари. Транспорт ташкилотлари барча бўғинларда ўз ахамияти ва муҳимлиги билан алоҳида ўрин тутади. Транспорт ташкилотларида муҳим самарадорлик кўрсаткичлари сифатида бир километр, битта йўловчи, тонна юкга килинган харажатлар даражаси баҳоланади.