22-mavzu. Yalpi talab va yalpi taklif reja

Yalpi talab egri chiziĝi


N arx R
darajasi
AD
0 Y
Ishlab chiqarish real hajmi

CHizmadan ko’rinadiki, Yalpi talab egri chiziĝi yakka talab egri chiziĝiga o’xshaydi, biroq o’zaro boĝliq ko’rsatkichlar bir-biridan farqlanadi. Agar yakka talab egri chiziĝi turli narx ko’rsatkichlarida alohida istemolchining muayyan tovarga bo’lgan talabi miqdori o’rtasidagi boĝliqlikni ifodalasa, Yalpi talab egri chiziĝi mamlakatdagi narxlarning turli darajasi hamda ishlab chiqarishning real hajmi o’rtasidagi boĝliqlikni ifodalaydi.

Agar yakka talab egri chiziĝining pasayuvchanligi daromad va almashuv samaralarining amal qilishi bilan izohlansa, Yalpi talab egri chiziĝining pasayuvchan ko’rinishda bo’lishi narxlar umumiy darajasining o’zgarishi natijasida ro’y beruvchi foiz stavkasi samarasi, boylik samarasi va import tovarlar xaridi samarasi orqali izohlanadi.
Foiz stavkasi samarasi. Mazkur samaraning mohiyati shundan iboratki, narx darajasining o’sishi bilan pulga bo’lgan talab ham ortadi. Bu esa muomaladagi pul miqdorining o’zgarmagan hajmi sharoitida foiz stavkasining o’sishiga olib keladi. O’z navbatida foiz stavkasining o’sishi istemol va investiciya sarflari hajmini pasaytiradi. CHunki foiz stavkalarining oshib ketishi aholi tomonidan uy va uy jihozlari, avtomobilь kabi uzoq muddatli istemol tovarlarini sotib olish uchun kredit olishni samarasiz qilib qo’yadi. SHuningdek, tadbirkorlar ham foizning yuqori darajasida o’zlarining nisbatan past daromad keltiruvchi investiciya loyihalarini amalga oshirishdan voz kechadilar.
Narx o’zgarishi bilan foiz stavkalarining hamda Yalpi talab umumiy miqdorining o’zgarishi o’rtasidagi boĝliqlikni chizma orqali osonroq tushunish mumkin
Yalpi talab miqdorining kamayishini ifoda etdik. Narx pasaysa, shu holatning teskarisi, yani pulga bo’lgan talab hamda foiz stavkasining pasayishi va oqibatda Yalpi talab miqdorining oshishi ro’y beradi.
Boylik samarasi. U bazida real kassa qoldiqlari samarasi deb ham atalib, narx darajasining oshishi bilan moliyaviy aktivlar (bank omonatlari, akciya va obligaciyalar) real qiymatining pasayishini anglatadi. Buning natijasida aholi daromadlari ham pasayib, ular tomonidan sotib olinuvchi tovar va xizmatlar miqdori kamayadi.