21-mavzu: Bul funksiyalari, ularning berilish usullari. Bul funktsiyalari soni

- imzo chekilgan sana;

- ushbu imzo kaliti ta’sirining tugashi muddati;

- faylga imzo chekuvchi shaxs xususidagi axborot (F.I.Sh, mansabi, ish joyi);

- imzo chekuvchining indentifikatori (ochiq kalit nomi);

- raqamli imzoning o’zi.

RSA algoritmi

1977 yilda AQSh da yaratilgan RSA tizimi birinchi va dunyoda mashhur elektron raqamli imzo tizimi hisoblanadi va yuqorida keltirilgan prinsiplarni amalga oshiradi. Ishonchliligining yuqoriligi va shaxsiy kompyuterlarda amalga oshirilishining qulayligi bilan ajralib turuvchi raqamli imzo algoritmli 1984 yilda El Gamal tomonidan ishlab chiqildi.

Xesh funktsiya

Xesh funksiya deb ixtiyoriy uzunlikdagi (bit yoki bayt birliklarida) ma’lumotni biror fiksirlangan uzunlikdagi (bit yoki bayt birliklarida) qiymatga o’tkazuvchi funksiyaga aytiladi.

Kriptografiyada xesh funksiyalar quyidagi masalalarni hal qilish uchun ishlatiladi:

▪ ma’lumotni uzatishda yoki saqlashda uning to’laligini nazorat qilish uchun;

▪ ma’lumotning manbaini autentifikasiya qilish uchun.

Ma’lumotni xeshlash uning butunligini kafolatlash maqsadida amalga oshirilib, agar ma’lumot uzatilish davomida o’zgarishga uchrasa, u holda uni aniqlash imkoni mavjud bo’ladi. Xesh-funksiyalarda odatda kiruvchi ma’lumotning uzunligi o’zgaruvchan bo’lib, chiqishda o’zgarmas uzunlikdagi qiymatni qaytaradi. Zamonaviy xesh funksiyalarga MD5, SHA1, SHA256, O‘z DSt 1106:2009 larni misol keltirish mumkin.

Quyida “ℎ𝑒𝑙𝑙𝑜” xabarini turli xesh funksiyalardagi qiymatlari keltirilgan:

Xesh funksiya quyidagi xususiyatlarga ega:

a) Bir xil kirish har doim bir xil chiqishni (xesh qiymat deb ataladi) taqdim etadi.

b) Bir qancha turli kirishlar bir xil chiqishni taqdim etmaydi.

c) Chiqish qiymatdan kiruvchi qiymatni hosil qilishning imkoniyati mavjud emas (bir tomonlamalik).

d) Kirish qiymatini o’zgarishi chiqishdagi qiymatni ham o’zgarishiga olib keladi.