2020 Domuladjanov Ibragimjon

CHANGLARNING YONISHI VA PORTLASH XUSUSIYATLARI 
Qattiq moddalarning maydalangan        m kattalikdagi zarralari xavo muxitida uzoq vaqt suzib 
yurishi  va  birmuncha  katta  zichlikka  ega  bo‘lgan  tumansimon  muxitni  vujudga  keltiradi.  Bunday 
mayda zarrachalarning ko‘p miqdorda yig‘ilib qolishi xuddi gaz va yonuvchi suyuqliklar parlari kabi 
portlash xususiyatiga ega bo‘ladi.   
Odatda xavo tarkibidagi changlar miqdori g m
3
 , yoki mg l birliklarda o‘lchanadi. Ko‘pgina 
yonuvchi moddalarning changlari portlashiuchun pastki zichlik miqdori juda katta birliklarni tashkil 
qiladi va bunday birlikdagi aralashma xosil qilishi qiyin(masalan qand pudrasi, torf changi, bularning 
portlashi  uchun  quyi  chegaradagi  zichlik  13500g/m
3
  va  2200g/m
3
)  va  shuning  bilan  birga  bunday 
changlarni portlatib yuborishi uchun katta quvvatdagi yondiruvchi impuls zarur.  

---

 
92 
Portlashning  boshlang‘ich  fazasida  xavo  tarkibidagi  eng  mayda  zarralar  alangalanadi  va 
ularning  ajratgan  issig‘ida  kattaroq  zarralar  alangalanadi  va  shundan  keyin  zichligi  etarli  bo‘lsa, 
alangalanish xajmiy tus oladi va portlashga olib keladi.  
SHuning uchun xam zichlikning quyi chegarasi asosida changlarning yong‘inga va portlashga 
xavfligi aniqlanadi. Portlashga xavfli changlarga zichligi 65 g/m
3
 gacha bo‘lgan xolda alangalanish 
quyi  chegarasiga  to‘g‘ri  kelganlari  kiritiladi  (oltingugurt  changi,  un  va  boshqalar),  agar 
alangalanishning  quyi  chegarasi  65g/m
3
  dan  ortiq  zichlikka  to‘g‘ri  kelsa,  unda  yong‘inga  xavfli 
changlar kategoriyasiga kiradi (tamaki changi, yog‘och changi).