2020 Domuladjanov Ibragimjon

SAQLOVCHI MUXOFAZA VOSITALAR 
Saqlovchi  muxofaza  qurilmalari  asosan  mashina  va  mexanizmlarda  zo‘riqish  vujudga 
kelganda yoki ishlayotgan ishchi xayoti va sog‘ ligiga putur etkazadigan vaziyat vujudga kelganda 
mashina  va  mexanizmlar  xarakatini  to‘xtatib  qo‘yishga  xizmat  qiladigan  qurilmadir.  Zo‘riqish 
xodisasi ishlayotgan stanokka lozim bo‘lganidan ko‘proq kuch bilan ta’sir qilinganda vujudga keladi, 
masalan  qirqish  stanogiga  o‘rnatilgan  jismning  yo‘nish  qirqimi  mumkin  bo‘lgan  darajadan  ancha 
katta  bo‘lsa,  bu  qirqimni  ko‘chirish  uchun  stanokning  kuchi  etmasligi  mumkin,  buning  natijasida 
stanokni xarakatlantiruvchi elektr motori kuyib ketishi mumkin yoki qirquvchi vosita sinib ketishi 
xam extimoldan xoli emas, bunday xollarda stanokka o‘rnatilgan saqlovchi qurilma elektr motoriga 
kelayotgan elektr tokini uzib qo‘yadi. Buning bilan stanokka etkaziladigan zararni oldi olinadi. 
Gaz  bilan  payvandlash  ishlarini  amalga  oshirishda  foydalaniladigan  atsetilen  xosil  qilish 
generatorlarida  portlash  xavfini  oldini  olishda  ishlatiladigan  alangani  shlanglar  orqali  generatorga 
qaytishini bartaraf qiluvchi suvli zatvorlardan va qaytish klapanlaridan foydalaniladi. 
Kompressor qurilmalari resiverlarida qisilgan xavo miqdori ruxsat etilgan chegaradan ortib 
ketsa va bu portlash xavfini tug‘dirsa, unda xavo qisilishi natijasida xosil bo‘ladigan issiqlik ta’sirida 
ishlaydigan issiqlik relelaridan foydalanib, ortiqcha xavoni chiqarib yuborishga erishiladi. 
Kuchsizlantirilgan  qismlarga  kesilib  ketishga  mo‘ljallangan  shtift  va  shponkalar,  qo‘shish 
muftalari, ishqalishga asoslangan sirg‘anuvchi muftalar, elektr qurilmalarida erib ketuvchi saqlovchi 
qurilmalar,  katta  bosim  ostida  ishlaydigan  idishlarda  sitilib  ketuvchi  membranalar  va  boshqalar 
kiradi.  Kuchsizlantirilgan  qismlar  asosan  ikki  turga  bo‘linadi:  birinchisi  uzatilayotgan  kuch 
muvofiqlashgandan  keyin  avtomatik  ravishda  (inson  ishtirokisiz)  ish  bajarishni  davom  ettiradigan 
qurilmalar  (masalan  sirg‘anuvchi  muftalar)  va  ikkinchisi ishdan  chiqqan  kuchsizlantirilgan  qismni 
almashtirish  yo‘li  bilan  ishlatiladigan  turlari  mavjud,  masalan  sitilibketuvchi  membrana,  erib 
ketadigan saqlovchi qurilma va boshqalar.