2. qo’ZG’aluvchan to’qimalarning umumiy fiziologiyasi. Reja. Qo’zg’aluvchan to’qimalar va ularning umumiy fiziologik xususiyatlari

2. QO’ZG’ALUVCHAN TO’QIMALARNING UMUMIY FIZIOLOGIYASI.
Reja.
1. Qo’zg’aluvchan to’qimalar va ularning umumiy fiziologik xususiyatlari.
2. Hujayra membranasining tuzilishi va asosiy xossalari.
3. Tinchlik va harakat potensiali.
4. Qo’zg’alishda to’qima qo’zg’aluvchanligining o’zgarishi.
5. Ta’sir etish qonunlari.


1. Qo’zg’aluvchan to’qimalar va ularning umumiy fiziologik xususiyatlari. Barcha hujayralar ta’sirlarga javoban fiziologik tinch holatdan qo‘zg‘alish holatiga o‘ta oladi. Lekin«qo‘zg‘aluvchan to'qimalar» atamasi faqat nerv, mushak va bez to‘qimalariga nisbatan maxsus qo'llaniladi, chunki bu to'qimalarda qo'zg'alish hujayra membranasi bo'ylab tarqaladigan elektr impulsining yuzaga chiqishi bilan birga davom etadi.
Qo’zg’aluvchan to’qimalarning umumiy fiziologik xususiyatlariga quyidagilar kiradi:

1. Qo’zg’aluvchanlik;
2. Qisqaruvchanlik;
3. O’tkazuvchanlik;
3. Avtomatiya;
4. Refraktorlik.

Qo ‘zg‘aluvchanlik deb, tirik hujayraning berilgan ta’sirlarga qo‘zg‘alish bilan birga javob berilishi tushuniladi. U past va yuqori bo’lishi mumkin. Qo’zg’aluvchanlikning o’lchovi ta’sir kuchi va vaqti bo’lib, bunda kuch hamda vaqt teskari proporsional.
Qo'zg'alish- berilgan ta’sirlarga to‘qimalarning xususiy (nerv to'qimasidan impulslarning o'tishi, mushakning qisqarishi, bezlarning shira ajratishi) va umumiy reaksiyalar (harakat potensialining generatsiyasi, metabolitik o'zgarishlar) bilan javob berishi orqali namoyon bo'ladi. Qo’zg’alishda albatta harakat potensiali yuzaga keladi.
2. Hujayra membranasining tuzilishi va asosiy xossalari. Zamonaviy tasavvurlarga ko‘ra, biologik membrana - barcha tirik hujayralarning tashqi qavatini hosil qiladi. Membrananing o'ziga xos belgisi, bu ularing doimo yopiq maydonni hosil qilib turishidir. Membrananing bunday mikroskopik tuzilishi muhim funksiyalarni amalga oshirishda katta ahamiyatga ega.