2. qo’ZG’aluvchan to’qimalarning umumiy fiziologiyasi. Reja. Qo’zg’aluvchan to’qimalar va ularning umumiy fiziologik xususiyatlari

3. Tinchlik va harakat potensiali. Tinchlik potcnsiali. Tinchlik holatida hujayraning ichki yuzasi tashqi yuzasiga nisbatan manfiy potensialga ega. Tinch holatda bo‘lgan nerv hujayrasi membrana potensiali taxminan 70-95 mV ga tengdir. Xochkin va Xaksli nazariyalariga muvofiq, membrana potensialining kattaligi bir nechaomillarga bog‘liq: har xil ionlar uchun hujayra membranasining selektiv o'tkazuvchanligi, hujayra sitoplazmasi va sirtida ionlar konsentratsiyasi har xil bo'lishiga, (ionlar assimmetriyasi), ionlar faol transportini ishlash prinsipiga va h. k. Lekin bu omillar bir-biri bilan uzviy bog'liqdir. Bu potensiailar farqi tinchlik potensiali yoki membrana potensiali deb ataladi. Tinchlik potensialini faqat mikroelektrodlar yordamida aniqlash mumkin, bu elektrodlar hujayra ichidagi potensiallarni sezishga mo'ljallangan. Mikroelektrod - shisha naychadan cho‘zib yasalgan ingichka kapillyar, ya’ni kichik tomizgichdan iborat. Kichik tomizgich uchining diametri taxminan 0,5 mk. Kichik tomizgichga tuz eritmasi (3 M KCI) to’ldiriladi, eritmaga esa metall elektrod botiriladi vao'zgarmas tokning kuchaytirgichi ostsillograf (осциллограф) bilan birlashtiriladi. Mikroelektrod hujayrani qoplovchi membranasini teshib o‘tishi bilanoq, ostsillograf nuri boshlang‘ich holatdan darhol pastga burilib, yangi sathda qaror topadi va hujayraning yuzasi bilan protoplazmasi o‘rtasidagi potensiallar o‘zgarishini ko'rsatadi. Hujayra membranasiga mikroelektrod shikast yetkazilmasdan kiritilsa, hujayra bir necha soatgacha faoliyat ko'rsata oladi.
Turli qo’zg’aluvchan to’qimalarda tinchlik potensialining ko’rsatkichlari, mV (millivolt).