2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Mehnat psixologiyasi
– 
ish paytida inson miya va asab tizimlarida yuz beradigan funksional 
o‘zgarishlarni tekshiradigan, ish qobiliyatini saqlash va oshirish, mehnat faoliyati va 
jarayonining ishchilar sog‘ligiga salbiy ta’sirining oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlar ishlab 
chiqadigan tibbiyot bo‘limi; 
 
Jismoniy va aqliy mehnat 
–
jismoniy mehnat tayanch-harakat apparati va uning ishlashi 
uchun zarur tizimlar harakatini ta’minlaydigan muhim quvvat sarflari bilan bog‘liq ishlab 
chiqarish faoliyatining turi;
 
Aqliy mehnat 
– 
odamning ishlab chiqarish jarayonini boshqarish va ijodiy faoliyat bilan band 
bo‘lishi;
 

---

238 
 
Zararli omil 
– insonga uzoq muddat ta’sir etib, salomatligini pasaytiruvchi yoki kasb 
kasalligiga olib keluvchi omil(Bu insonga bo‘ladigan ta’sir bo‘lib, buning natijasida aniq 
mehnat sharoitida insonning biror kasallikka yo‘liqishi yoki uning mehnat qobiliyati pasayishi 
kuzatiladi);
 
Zaharli omil
–qisqa vaqt mobaynida yoki bir smena vaqt ichida inson salomatligini 
yomonlashtiradi va shu bilan birga ish qobiliyatini yo‘qotib ulguruvchi omil(Hatto o‘limga 
olib kelishi mumkin); 
 
Xavfli omil 
– aniq mehnat sharoitida insonning jarohatlanishiga yoki to‘satdan, birdaniga salomatligi 
yomonlashuviga olib keluvchi ta’sir;
 
Chegaraviy meyor 
– inson organizmiga ta’sir etib, salomatligini buzish chegarasi; 
Kasb kasalliklari 
– 
bu noqulay mehnat sharoitlari tufayli ishlovchining kasallanishi bo‘lib, 
ishlab chiqarishdagi salbiy ta’sirlarni, noxush va asorat beradigan omillarni keltirib 
chiqaradigan xastalik(Sohada ko‘p uchraydigan kasallik deb ham yuritiladi); 
Mikroiqlim
– 
xona, bino yoki inshootdagi iqlim (Mikroiqlim ko‘rsatkichlari – harorat, 
havoning nisbiy namligi, atmosfera bosimi, havoning harakat tezligi);
 
Baxtsiz hodisa 
– 
ishchining jarohatlanishi yoki o‘limi bilan tugaydigan hodisa(Bu yakka 
tartibda yoki guruhiy bo‘lishi mumkin);