2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Metallkonioz kasalligi 
– pnevmokonioz kasalligining turli xil metallar changlaridan yuzaga 
keladigan turi;
 
Karbokonioz kasalligi 
- pnevmokonioz kasalligining tarkibida uglerod va uning birikmalarini 
tutgan changlar (toshko‘mir, koks, qurum, grafitlar changlari) dan hosil bo‘ladigan turi; 
Agressiv moddalar 
– 
inson organizmiga shiddat bilan ta’sir ko‘rsatuvchi moddalar(bular 
kuchli oksidlovchi, kislotali va ishqoriy turlarda bo‘lishi mumkin); 
Shovqin -
elastik muhit zarralarining to‘lqinsimon bo‘ylama tarqaladigan tebranma 
harakati(Bu zararli omil turiga kirib, yoqimsiz tovush deb atalishi mumkin. Shovqinlar 
turlicha balandlik va to‘lqin uzunlikdagi tovushlar aralashmasidan iborat deb yuritilishi ham 
mumkin);
 
Titrash
- elastik muhit zarralarining ko‘ndalang to‘lqinsimon tarqaladigan tebranma harakati 
(Bu zararli omil turiga kiradi);
 

---

237 
 
Tovush intensivligi 
– tovush to‘lqinining 1 s vaqt ichida tovushning tarqalish yo‘nalishiga 
perpendikulyar bo‘lgan 1 m2 maydon orqali olib o‘tadigan tovush energiyasining joul 
hisobidagi miqdori 
Bu
,
t
F
W
J


formula bo‘yicha aniqlanadi. 
bu yerda, 
W- quvvat, Вт; F- tovush kuchi, Н; t- vaqt, с. 
Tovush energiyasining o‘lchov birligi 


с
м
Ж

2
/
1
]; 
Ionlovchi nurlanishlar 
– nurlarning inson organizmiga ta’sir etishi natijasida undagi 
moddalarni ionlashishi(parchalanishi); 
Himoya vositasi 
– 
zararli omillar inson tana yoki organizmiga ta’sirini kamaytiruvchi yoki 
uni bartaraf etuvchi vosita; 
Lazer nuri 
– optik kvant generatorlari(OKG)da hosil qilinadigan kuchli yorug‘lik va issiqlik 
hosil qiluvchi nur;