2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Oyoqlarga qo‘yiladigan bog‘lamlar
. Son va tizzaga qo‘yiladigan bog‘lamlar joyidan 
qo‘zg‘alib ketmasligi uchun bint spiralsimon o‘rash yo‘li bilan qo‘yiladi. Tizza bo‘g‘imi 
sohasiga toshbaqasimon qo‘shiluvchi yoki tarqaluvchi bog‘lamlar qo‘yiladi. 
Boldir-tovon bo‘g‘imiga sakkizsimon bog‘lam qo‘yiladi. U boldirning pastki uchdan bir 
qismida sirkular yo‘l bilan boshlanib, keyin qiyshiq holda tovonning orqa tomoniga tushadi, 
uning atrofida aylantirilib tepaga ko‘tariladi, avvalgi yo‘l bilan kesishadi va boldirda 
mahkamlanadi. 
Qattiq bog‘lamlar
. Maxsus shinalar
.
 
Qattiq bog‘lamlar fiksatsiyalovchi va ekstensiyali 
turlariga bo‘linadi. 
Qattiq bog‘lamlar 
Turi
Fiksatsiyalovchi 
simli (narvonsimon 
to‘rsimon 
fanerli 
kartonli 
Ekstensiyali 
Diterixs shinasi 
Narvonsimon shina (Kramer shinasi) – rux bilan qorejagan va toblangan po‘lat 
simlardan tayyorlangan bo‘lib, narvon shakliga ega, 12x100 va 10x60 
sm 
o‘lchamli turlari 
bor. Uni istalgan shaklgakeltirish mumkin, qo‘yish texnikasi ham juda sodda, shuning uchun 

---

114 
 
ham uni qo‘l va oyoq jarohatlarida qo‘llash mumkin. To‘rsimon shina (Filbri shinasi) – 
yumshoq va ingichka simdan tayyorlangan bo‘lib, o‘lchami 12 x 100 
sm
, juda oson bukiladi 
va egiladi, istalgan shaklga keltirish mumkin, lekin u yetarli darajada qattiq emas va juda 
egiluvchan. Fanerli shinalar singan yoki chiqqan qo‘l va oyoqlarni immobilizatsiya qilishda 
yengillik bilan moslashadigan vositalar hisoblanadi. Diterixs shinasi qo‘l va oyoqlarni 
harakatsizlantirish bilan bir vaqtda ularni cho‘zish (ekstenziya) imkonini beradi. Ushbu shina 
son suyagi, tosson va tizza bo‘g‘imlari singanda qo‘llaniladi, to‘piq, boldir – oyoq panjasi 
bo‘g‘imi va panja jarohatlanganda qo‘llash man etiladi. Shina 4 qismdan iborat: 1) panjaosti 
qismi; 2) tashqi (katta o‘lcham); 3) ichki va 4) chilvirli tayoqcha buragich. Shinaning asosiy 
kamchiligi son va bolder sohasining orqa tomonidan mahkamlaydigan detali yo‘q, shuning 
uchun ham singan suyak bo‘lakchalarining orqaga siljishi kuzatilishi mumkin.