2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Tashqi muhit omillariga talabi. 
Qand lavlagi urug„i 2-5 
o
C issiqlikda una 
boshlaydi, maysalari bahorgi -4 -5 
o
C sovuqqa chidashi mumkin. Lavlagida 
fotosintez va rivojlanish issiqlik 20-22 
o
C bo„lganda jadal kechadi. Kuzda 
o„simlikning o„sishi 2-4 
o
C bo„lganda to„xtaydi. Onalik ildizmeva 3-4 
o
C da yaxshi 
saqlanadi, urug„lik lavlagi 2-3
o
C o„sa boshlaydi. Gullash davrida harorat -1 -2 
o
C 
bo„lsa o„simlik nobud bo„ladi.
Qand lavlagi hayotining birinchi kunidan boshlab namga talabchan, 
qurg„oqchilikka chidamli. Urug„ bo„rtishi va unishi uchun yuqori miqdorda suv 
talab qiladi. Urug„ning og„irligiga nisbatan 150-170% suv sarflanadi. 
Transpiratsiya koeffitsienti 240-400, shuning uchun bu ekin suvni tejab sarflaydi. 
Eng ko„p miqdordagi suvni tez o„sish davrida iyul-avgust oylarida talab qiladi. 
Bizning sharoitimizda eng qulay tuproq namligi 75-80% DNS. Namlik yetarli 
bo„lganda lavlagi yaxshi o„sadi, hosil yuqori bo„ladi, ammo qand chiqishi 
kamayadi, o„sish davri boshida suvni kam, o„rtasida ko„p, oxirida o„rtacha talab 
qiladi. Urug„lik lavlagi suvni gulto„plamining shakllanishidan boshlab gullash 
davrigacha (20-40 kun) ko„p talab qiladi. 
rasm-30: 1-Qand lavlagi ildizmevasi 
2-Qand lavlagi-amal davri 
Qand lavlagi uzun kunda yaxshi rivojlanadi. Bahor sovuq kelsa va kun uzun 
bo„lsa, lavlagi o„simliklarida yarovizatsiya bosqichi va yorug„likning ko„p bo„lishi 
hisobiga, lavlagi ekilgan yili gullovchi ildizlar hosil bo„ladi, bu qand moddasining 

---

297 
kamayishiga va to„qimalarning o„yg„onlashishiga olib keladi. Ildizmevalarni 
yig„ishtirish paytida yoki qishda yuqori haroratda saqlansa, ildizmevalar ekilganda 
ulardan tupbargchalar gulpoya unib chiqib, urug„ shoxchalari o„sib chiqmaydi. 
Qand lavlagi ildizmevasi tarkibida qand konsentratsiyasi yuqori bo„lgani uchun 
sho„rga chidamli.
Qand lavlagidan 1 tonna ildizmeva va tegishli barg hosili olish uchun ko„p 
miqdorda, ya‟ni 6 kg azot, 2 kg fosfor va 7 kg kaliy elementlarini talab qiladi. 
Bundan tashqari o„simliklarning normal hayot faoliyati uchun lavlagi o„simligiga 
mikroelementlardan: magniy, bor, temir, oltingugurt, marganits, mis va boshqalar 
kerak.
Qand lavlagini tarkibida gumus miqdori ko„p, mexanik tarkibi soz bo„lgan 
tuproqlarda ekish yaxshi natijalar beradi. Tarkibi og„ir, loy va engil qumloq 
tuproqlarda lavlagi yomon o„sadi.
Tarqalgan nav va duragaylari: «Yaltushkovskiy» duragay, «Yaltushkovskiy 
odnosemyanniy», «Lvovskiy» duragaylari, «Ramonskaya odnosemyannaya 32», 
«Veselopolyanskaya odnosemyannaya», «Astro», «Gina», «Klavdiya», «Eldona», 
«Sado» va boshqalar.