Mahsulot tannarxi,
mln so’m/dona
|
Mahsulot narxi,
mln so’m/dona
|
A
B
D
E
|
bazis
davrda
|
joriy davrda
|
bazis davrda
|
joriy davrda
|
bazis davrda
|
joriy davrda
|
Reja
bo’yicha
|
Haqi-qatda
|
Reja
bo’yicha
|
Haqi-qatda
|
|
Reja
bo’yicha
|
Haqi-qatda
|
500
450
100
-
|
550
460
-
100
|
540
460
-
200
|
10
50
20
-
|
9
45
-
30
|
10,5
45,5
-
29
|
15
60
21
-
|
15
60
-
33,0
|
16,2
62,0
-
33,0
|
Yuqoridagi ma’lumotlar asosida korxona bo’yicha aniqlang:
1) bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarini, shu jumladan:
a) bazis davr uchun;
b) joriy davr uchun (reja bo’yicha va haqiqatda);
2) bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining, reja topshirig’i, reja bajarilishi va dinamikasi indekslarini;
3) joriy davrdagi bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining reja darajasidan farqini (mutlaq va nisbiy o’zgarishlarda), shu jumladan:
a) mahsulot assortimentining o’zgarishi hisobiga;
b) mahsulot tannarxining o’zgarishi hisobiga ;
d) mahsulot narxining o’zgarishi hisobiga.
4) taqqoslama mahsulotlar tannarxining reja topshirig’i, reja bajarilishi va dinamikasi indekslarini.
Masala. Tovar aylanmasi va muomala xarajatlari to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan ( mln so’m):
Ko’rsatkichlar
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Tovar aylanmasi
|
200
|
231
|
Muomala xarajatlari
|
14,5
|
15,0
|
Agar joriy davrda sotilgan tovarlarning narxlari bazis davrdagiga nisbatan 10,0 %, muomala xarajatlari esa narxlar o’zgarishi natijasida 3,0% oshgan bo’lsa:
Aniqlang:
1) muomala xarajatlari darajasini;
2) muomala xarajatlari indekslarini (joriy va taqqoslama narxlarda);
3) muomala xarajatlarini o’zgarishi hisobiga iqtisod (ortiqcha) qilingan xarajatlar summasini.
Masala. Hisobot davri uchun quyidagi ma’lumotlar berilgan (mlnso’m):
Ko’rsatkichlar
|
Reja
|
Reja bo’yicha joriy davr sotish hajmi
|
Haqiqatda
|
1.Sotishdan olingan tushum
2.Sotilgan mahsulot tannarxi
|
100
90
|
102
93,6
|
107,1
93,0
|
Aniqlang:
1) foyda va rentabellik darajasi bo’yicha reja bajarilishi indekslarini;
2) sotishdan olingan foyda o’zgarishining mutlaq va nisbiy ko’rsatkichlarini;
3) rentabellik haqiqiy darajasining rejadan farqini, shu jumladan omillar o’zgarishi hisobiga.
Masala. Mashinasozlik korxonasi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan (joriy baholarda, mln so’m):
T/r
|
Ko’rsatkichlar
|
Bazis yili
|
Hisobot yili
|
1.
|
Sotilgan tayyor mahsulotlar
|
4300
|
6200
|
2.
|
Kontragentga tuzilgan akt bo’yicha tovar berilgan, lekin kontragent olgan tovarining pulini to’lamagan
|
1200
|
550
|
3.
|
To’liq tugallanmagan texnologik jarayon mahsuloti:
-hisobot davrining boshida;
-hisobot davrining oxirida.
|
250
375
|
635
540
|
4.
|
Barterga almashtirilgan mahsulot
|
175
|
105
|
5.
|
Uskunalarni kapital ta’mirlash
|
125
|
200
|
Aniqlang:
1) mashinasozlik korxonalarining bazis va joriy yillarda ishlab chiqargan yalpi mahsulotining hajmini;
2) yalpi ishlab chiqarish qiymatlarini bazis yilga nisbatan tarkibiy siljishini.
Masala. Kimyo sanoati korxonalarining joriy yil yakuniy ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ma’lumotlari quyidagicha (bozor bahosida, mln so’m):
Ko’rsatkichlar
|
Miqdori
|
1. Sotilgan mineral o’g’itlar
|
5500
|
2. Barter uchun ishlab chiqarilgan mahsulotlar
|
120
|
3. Korxonaning yordamchi qishloq xo’jaligi mahsulotlari
|
75
|
4. Omborga tushirilgan tayyor mahsulot
|
150
|
5. Stanoklarni kapital ta’mirlash xarajatlari
|
95
|
6. Imoratlarni joriy ta’mirlash xarajati
|
45
|
7. Korxonaning sobiq ishchilariga arzonlashtirilgan narxlarda bergan mahsulotlari
|
0.5
|
8.Kelgusi yilga mo’ljallangan kapital ta’mirlashga olingan materiallar
|
25
|
Aniqlang:
1) korxona yalpi ishlab chiqarishi shu jumladan, bozorga oid va bozorga oid bo’lmagan ishlab chiqarish qiymatlarini;
2) bozorga oid va bozorga oid bo’lmagan ishlab chiqarishlarning tarkibini.
Masala. Sanoat korxonasining iqtisodiy ko’rsatkichlari quyidagilardan iborat (joriy baholarda, mln so’m):
Ko’rsatkichlar
|
Bazis yil
|
Joriy yil
|
1.Tayyor mahsulotlarni sotishdan tushum
|
6400
|
8100
|
2.Xaridor tomonidan puli to’lanmagan yuklab jo’natilgan tayyor mahsulotlar qiymati
|
1200
|
900
|
3.Barcha ishlov bosqichlaridan to’la o’tmagan mahsulotlar:
-hisobot davrining boshida;
-hisobot davrining oxirida.
|
270
330
|
315
405
|
4.Barterga almashtirilgan mahsulotlar
|
970
|
330
|
5.Ish mashinalarini kapital ta’mirlash xarajatlari
|
380
|
740
|
Aniqlang:
1) korxonaning bazis va joriy yillarda yalpi ishlab chiqarish (YaICH ) hajmini;
2) joriy yilda YaICH tarkibining bazis yilga nisbatan o’zgarishini.
Masala. Joriy davrda tijorat bankining iqtisodiy faoliyatini ifodalovchi quyidagi ma’lumotlar mavjud (bozor baholarida, mln so’m).
T/r
|
Ko’rsatkichlar
|
Miqdori
|
1.
|
Kanselyariya tovarlariga xarajatlar
|
30
|
2.
|
Hisoblash markazining xizmatlari haqi
|
24
|
3.
|
Aloqa va telegraf xizmatlari haqi
|
76
|
4.
|
Apparatlardan foydalanish va binolarni joriy ta’mirlash xarajatlari
|
110
|
5.
|
Bino va qurilmalarning ijara haqlari
|
5
|
6.
|
Binolarni kapital ta’mirlash xarajati
|
150
|
7.
|
Xizmatchilarning ish haqi
|
300
|
8.
|
Ilmiy-tekshirish ishlari xarajati
|
20
|
9.
|
Telefon xizmati haqi
|
40
|
10.
|
Ijtimoiy sug’urta ajratmalari
|
75
|
11.
|
Reklama uchun xarajatlar
|
25
|
12.
|
Muhofaza xizmatlari haqi
|
40
|
13.
|
Yuridik xizmatlari haqi
|
10
|
14.
|
Xizmat avtomobillariga sarflar
|
35
|
Tijorat bankining joriy yilda sarflangan oraliq iste’moli qiymatini aniqlang.
Masala. Hisobot yilida mashinasozlik korxonasining iqtisodiy faoliyatini ifodalovchi quyidagi ma’lumotlar mavjud (bozor baholarida, mln so’m):
T/r
|
Ko’rsatkichlar
|
Miqdori
|
1.
|
Asosiy ishlab chiqarish mahsulotlarini sotishdan tushum
|
4200
|
2.
2.1.
|
Ombordagi tayyor mahsulotlar zaxirasi:
Hisobot yilining boshida
|
850
|
2.2.
|
Hisobot yilining oxirida
|
650
|
3.
|
Sotib olingan xomashyo, yoqilg’i, materiallar va barcha turdagi energiya
|
2100
|
4.
|
Ishlab chiqarish zaxiralarining o’zgarishi
|
-200
|
5.
|
Qayta sotish uchun sotib olingan tovarlar
|
700
|
6.
|
Tovarlarni sotishdan tushgan tushum
|
550
|
7.
7.1.
|
Olib-sotishga mo’ljallangan tovarlar zaxirasi
Hisobot yili boshida
|
300
|
7.2.
|
Hisobot yili oxirida
|
200
|
Hisoblang:
1) yalpi ishlab chiqarish qiymatini, uning tarkibini tahlil qiling;
2) oraliq iste’moli qiymatini;
3) korxonaning yalpi qo’shilgan qiymatini(YAQQ).
Masala. Hududning qishloq xo’jaligiga oid korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari to’g’risida ma’lumotlar mavjud (mlrdso’m.):
T/r
|
Ko’rsatkichlar
|
Miqdori
|
1.
|
Mineral-xomashyo bazasini takror barpo etishga ajratmalar
|
50
|
2.
|
Erlarning holatini yaxshilashga ajratmalar
|
65
|
3.
|
Yog’och-taxta tayyorlashga yo’naltirilgan to’lovlar
|
70
|
4.
|
Korxonaning suv xo’jaligi tizimidan olgan suvga to’lovlar
|
30
|
5.
|
Bino va inshootlarni kapital ta’mirlash xarajatlari
|
45
|
6.
|
Ijara to’lovlari
|
25
|
7.
|
Boshqa tashkilotlarning ko’rsatgan xizmatlari haqi
|
15
|
8.
|
Kantselyariya va xo’jalik xarajatlari
|
10
|
9.
9.1.
|
Xizmat safari xarajatlari
Shu jumladan:
-yo’l-transport xarajatlari
|
40
12
|
9.2.
9.3.
|
-mehmonxona uchun ijara haqi
-kundalik xarajatlar
|
18
10
|
Mintaqaning “Qishloq xo’jaligi” tarmog’i bo’yicha oraliq iste’moli miqdorini va uning tarkibini aniqlang.
Do'stlaringiz bilan baham: |