2-modul. Sanoat korxonalarining zahira manbalari 4-mavzu. Korxonaning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari Reja

 Korxona asosiy vositalarining xolati va ta’minlanganligi ko’rsatkichlari. 
 
Asosiy vositalarni ifodalovchi ko’rsatkichlar iqtisodiy salohiyat ko’rsatkichlari ichida 
ma’lum darajada o’z o’rniga ega. Ushbu vositalarga xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning ancha 
mablag’i jalb qilingan bo’ladi. Mazkur mablag’larning qaytimi asosiy vositalardan samarali 
foydalanish evaziga amalga oshiriladi
2
.
Asosiy vositalarni ifodalovchi ko’rsatkichlarni uch guruhga bo’linadi: asosiy vositalar 
holatini ifodalovchi ko’rsatkichlar; asosiy vositalar bilan ta’minlanganlikni ifodalovchi 
ko’rsatkichlar; asosiy vositalar samaradorligini ifodalovchi ko’rsatkichlar. Ushbu guruh 
ko’rsatkichlarining tasnifi quyidagi chizmada ifodalangan (6-rasm). Ularni aniqlash yo’llari 
quyida jadvalda keltirilgan ( 8-jadval). 
Asosiy vositalar holatini
tahlil qilishda ularni ifodalovchi ko’rsatkichlarni hisoblash lozim. 
Uni tahlil qilish uchun biznes-reja hisob va hisobot ma’lumotlaridan foydalaniladi. Unda biznes-
rejadagi ma’lumotlari haqiqiy ma’lumotlar bilan taqqoslanib, o’zgarishlarning yaxshilanganligi 
yoki yomonlashish sabablari aniqlanadi. 
Asosiy vositalar iqtisodiy tuzilishini va holatini ifodalash uchun ko’rsatkichlar tizimidan 
foydalaniladi. 
2
Abdukarimov I.T. va boshqalar Korxona iqtisodiy salohiyati tahlili. – T.: Iqtisodiyot va huquq 
dunyosi, 2008, – 256 b. 
Ko’rsatkichlar tizimi 
Asosiy vositalar (Av.) 
holatini ifodalvchi 
ko’rsatkichlar 
Asosiy vositalar. bilan 
ta’minlanganlikni 
ifodalvchi ko’rsatkichlar 
Asosiy vositalar. 
samaradorligini 
ifodalovchi ko’rsatkichlar 
Asosiy vositalarning 
umumiy 
mablag’lardagi
hissasi 
Asosiy 
vositalarlar
aktiv 
qismining 
umumiy 
Asosiy 
vositalar ulushi 
Аv.ning 
eskirish 
koeffitsienti 
Fond 
bilan 
қurollanganlik 
darajasi 
Natijaning 
fondlardagi sig’imi 
O’z mablag’larining 
Asosiy vositalar 
rentabelligi 
Asosiy vositalar 
natijaviyligi 
Asosiy vositalarning 
daromadliligi 

---

4.2.1-jadval