2-modul. Sanoat korxonalarining zahira manbalari 4-mavzu. Korxonaning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari Reja

Fb=FS +Ft+Fm 
bu yerda:Fb 
-asosiy vositalarni boshlang’ich qiymati; 
Fs-asosiy vosita sotib olish qiymati; 
Ft 
- transport xarajatlari qiymati; 
Fm 
- qurish yoki o’rnatish xarajatlari. 
Asosiy fondlarning boshlang’ich qiymati korxona tomonidan qancha mablag’
sarflanganligini bildiradi. 
Asosiy fondlarga eskirish (amortizatsiya) hisoblashning bir qator usullari mavjud, ya’ni : 
1.
CHiziqli usul
– ob’ekt qiymatining eskirish hisoblanayotgan qismi xizmat muddati 
davomida bir tekisda amartizatsiya ajratib boriladi va quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 
Fb-Ft 
N 
am
 = -------------- 
T 
Fb-asosiy vositalarni boshlang’ich qiymati; 
Ft –asosiy vositalarni tugatilish qiymati 
Tx–asosiy fondlarning me’yorlangan xizmat muddati. 
Amortizatsiya ajratma miqdorini bir me’yorda hisoblash usuli bilan aniqladi, asosiy 
fondlarning bir me’yorda jismoniy va ma’naviy eskirishiga mo’ljallangan. Bunday mo’ljal 
jismoniy eskirishga nisbatan haqqoniydir. Ma’naviy eskirishda holat bunday emas. Fan, texnika, 
ishlab chiqarish texnologiyasi notekis rivojlanadi. Ma’naviy eskirish ko’pchilik holatlarda bir 

---

me’yorda emas, tez surhatlarda bo’ladi. SHuning uchun tadbirkor asosiy fondlarning tezlik bilan 
eskirgan holida, yangisi bilan almashtirish imkonini beradigan amortizatsion ajratmaga ega 
bo’lishi kerak. Bu muammoni asosiy fondlar amortizatsiyasini tezlashtirib, jadallashtirilgan usulda 
hisoblash mumkin. 
2.
Ishlab chiqarish usuli
- bu usulda ish birligiga to’g’ri keluvchi eskirish summasi hisoblab 
olinadi va quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 
N
a2
= Fb – Ft * P 
P-asosiy vositalarni bajarishi kerak bo’lgan ish hajmi. 
3.