2-mavzu: Pul nazariyalari to`g’risida umumiy tushuncha

10


8 2 4
6

Mol yetkazib beruvchi

Sotib oluvchi

5
1


7

1-tovarlarni oldi sotdi shartnomasini tuzish. 2-sotib oluvchi o`z bankiga chek yozish uchun yozma ko`rsatma beradi. 3-sotib oluvchining banki chekni yozadi. 4-sotib oluvchining banki sotib oluvchiga uzatadi. 5-mol etkazib beruvchi tovarlarni jo`natadi. 6-mol etkazib beruvchi tovarlar bilan bog’liq hujjatlarni jo`natadi. 7-sotib oluvchi mol etkazib beruvchiga chekni uzatadi. 8-mol etkazib beruvchi chekni o`z bankiga uzatadi. 9-mol etkazib beruvchining banki chekni tekshiradi va qabul qilib oladi. 10-mol etkazib beruvchining banki sotib oluvchining bankiga to`lov uchun jo`natadi. 11-sotib oluvchining banki chekni to`lab beradi. Agar sotib oluvchining joriy hisob raqamida pul mablag’lari bo`lmasa chek qaytariladi. CHunki chek summasi taraqqiy etgan davlatlarda depozit qilinmaydi. Evropa taraqqiyot va tiklash banki ekperti N. Akamatsuning tadqiqotlari ko`rsatdiki, Evropa va AQSHda cheklar bo`yicha to`lovsizlik muammosining mavjud emasligi tijorat banklari kreditlari hisobidan cheklarning to`lanayotganligi bilan izohlanadi. Hisob kitob cheklarining asosiy kamchiligi to`lovning kafolatlanmaganligidir. Hisob kitob cheklarining avzalligi – tovarlarning sotilishini tezlashtiradi.

Hujjatlashtirilgan akkreditivning 5 ta asosiy shakli mavjud:
1. CHaqirib olinadigan akkreditivlar – bu akkreditiv uni ochgan bank tomonidan istalgan vaqtda bekor qilinishi mumkin.
2. CHaqirib olinmaydigan akkreditivlar – bu akkreditivlar bekor qilinib bo`lmaydi
3. Tasdiqlanadigan akkreditivlar - bu akkreditivlar 3-bank tomonidan tasdiqlanadi. Odatda kichik banklar tomonidan katta summaga ochilgan akkreditivlarni yirik banklar tan olmaydi. SHunda ular bu akkreditivni 3-bank tasdiqlashini talab qiladi.
4. Tasdiqlanmaydigan akkreditiv
5. Ta`minlangan akkreditivlar- bu shaklda O`zbekistonda keng qo`llaniladi. Bunda akkreditiv summasi mijozning joriy hisob raqamidan olinib, alohida schyotda deponent qilinadi.(22602)
Hozirgi vaqtda dunyo amaliyotida chaqirib olinmaydigan akkreditivlar keng qo`llaniladi.
8

Mol yetkazib (12) beruvchining banki (7)

Sotib oluvchining banki (9)