2-мавзу: Операцион тизим тарихи ва унинг функциялари. Компьютер конфигурацияси

2-амалий машғулот
Мавзу: Жараёнларни бошқаришни ўрганиш.(2 соат)
Ишдан мақсад:Талабаларга операцион тизимда жараёнларни бошқариш ва буйруқлар билан ишлашни ўргатиш.
Амалий машғулотни ўтказиш учун керакли жиҳозлар: Pеntium-IV компьютер,MS Windows (ёки бошқа ) OT ва зарурий дастурий воситалар.
Режа:

1. 
   Жараёнлар ва уларнинг ҳолати ҳақида тушунча.
   
2. 
   ОТ буйруқлари билан ишлаш.
   

Қўлланиладиган таълим технологиялари: тақдимот, савол-жавоб усули, Т- жадвали.
Назарий маълумот:
1. Жараёнлар ва уларнинг ҳолати ҳақида тушунча.
Дастурни бажариш учун ОТ керакли миқдорда оператив хотирани ажратиш керак. У билан боғлиқ киритиш-чиқариш қурилмаларини ва файлларини (қаердан киритиш қийматлари келиши керак ва олинган натижаларни қаерга жўнатиш керак) аниқлаштириш керак, яъни барча ҳисоблаш тизими ресурслари умумий рўйхатидан аниқ ресурсларни қайд этиш керак.
Уларнинг сони ва конфигурацияси вақт ўтиши билан ўзгариши мумкин. Бундай фаол объектларни компьютер тизими ички ҳолатидан изоҳлаш учун “дастур” термини ўрнига “жараён” термини киритилган.
Жараёнлар ҳолати. Ҳар бир жараён камида 2 хил ҳолатда бўлиши мумкин: жараён бажарилаяпти ва жараён бажарилмаяпти. Бу моделда жараён ҳолати диаграммаси келтирилган.

2.1-расм. Жараён ҳолати диаграммаси 1.
Жараённи тўхтатиш 2 сабабга кўра амалга ошиши мумкин: унинг ишини давом этиши учун маълум бир ҳодиса юз бериши керак (масалан, киритиш-чиқариш операцияларини тугаши) ёки бу жараён учун ажратилган ОТ вақт интервали тугаши лозим.

2.2-расм. Жараён ҳолати диаграммаси 2.
Бу жуда қўпол модел бўлиб, у бажариш учун танланган жараён ҳали ҳам бирор бир ҳодисани кутаётган бўлиши ва ҳали бажарилиш учун тайёр бўлмаслиги мумкин. Бундай ҳолатни бартараф этиш учун жараён бажарилмаяпти ҳолатини 2 та янги ҳодисага бўламиз: тайёрлик ва кутиш.

2.3-расм. Windows ОТ масалалар диспетчери
Жараён бажарилиш ҳолатидан қуйидаги 3 сабабга кўра чиқиши мумкин:

• 
  ОТ унинг ҳаракатини тугатади;
  
• 
  токи бирор бир ҳодиса юз бермаса жараён ўз ишини давом эттира олмайди, унда ОТ уни кутиш ҳолатига ўтказади;
  
• 
  ҳисоблаш тизимида узилиш юз берганда уни тайёрлик ҳолатига ўтказилади.
  

Янги модель жараёнлар мавжуд бўлганда ўзини яхши томондан кўрсатади лекин жараённи тизимга пайдо бўлиши ва йўқолишини инобатга олмайди. Тўлиқлик учун яна 2 жараён ҳолатини қўшиш зарур: туғилиш ва бажаришни тугатиш.
Windows операцион тизимида CTRL+ALT+DEL тугмалари комбинацияси ёрдамида жорий вақтда бажарилаётган жараёнлар ва улар ҳақидаги маълумотни тақдим этувчи ойнани чақиришимиз мумкин.
Бундан ташқари ҳар бир жараён устида сичқонча ўнг тугмасини босиб, айни жараён приоритетини ошириш ёки камайтириш ва бошқа имкониятлардан фойдаланиш мумкин.

2.4-расм. Windows ОТ жараён приоритетларини ошириш ва камайтириш.