2-mavzu. Korxonaning asosiy fondlari

Asosiy vositalar yangilanish darajasining tahlili
4-jadval

Ko‘rsatkichlar	Foydalanishga topshirilgan asosiy vositalar	Jami vositalarning yil qiymati	Asosiy vositalarning yangilanish darajasi
O‘tgan yil:
Jami asosiy vositalar	4620	69482	6,6
Sanoat asosiy ishlab chiqarish vositalari	3156	67937	4,6
Hisobot yili:
Jami asosiy vositalar	5440	71049	7,6
Sanoat asosiy ishlab chiqarish vositalari	4869	69991	6,9

4-jadval ma’lumotlariga ko‘ra, korxonada asosiy vositalarning yaroqlilik darajasi hisobot yilining boshida 44,3% ni tashkil qilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich yil oxiriga kelib, 37,3 % ni ko‘rsatgan. Ya’ni 7% ga pasay­gan. Bu ko‘rsatkichning past bo‘lishiga uning tarkibida eskirgan asosiy vositalar mavjudligidan dalolat beradi. Korxonada asosiy vositalarning qol­diq qiymati hisobot yilining boshida 30 ming so‘m ni, yil oxirida bu ko‘rsat­kich 26 mln. 501 ming so‘m ni tashkil qilgan.

Asosiy vositalarning yaroqliligi 37 % ni tashkil etishi korxona rahbarlarini o‘ylantiradigan holdir, chunki asosiy vositalar tarkibini vaqtida yangilash choralari ko‘rilmasa, texnologiya eskirib, mahsulot ishlab chiqarish hajmi keskin kamayishi mumkin. Natijada korxonaning moliyaviy holati yomonlasha boradi:

Asosiy vositalar yaroqlilik darajasining tahlili
5-jadval

№	Ko‘rsatkichlar	Yil boshiga	Yil oxiriga
1.	Asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati	69482	71049
2.	Asosiy vositalarning eskirish summasi	38698	44548
3.	Asosiy vositalarning qoldiq qiymati	30784	26501
4.	Asosiy vositalarning yaroqlilik darajasi	44,3	37,3

Yuqoridagi 5-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, asosiy vositalar­ning eskirish darajasining yuqori bo‘lishi jami asosiy vositalar tarkibi­da eski bino, inshoot, mashina va uskunalar salmog‘i yuqori ekan­ligi­ni ko‘rsatadi. Asosiy vositalarning eskirish summasi yil boshi­da 38 mln. 698 ming so‘m ni tashkil qilgan, bu ko‘rsatkich yil oxi­riga kelib, 5 mln. 850 ming so‘m ga ko‘paygan. Bunda asosiy vositalarning eskirish darajasi yil boshida 55.6% ni, yil oxiriga kelib, bu ko‘rsatgich 62.7% ni tashkil qilgan.
Asosiy vositalardan foydalanish va ularning samaradorligiga baho berish iqtisodiy tahlilning zarur shartlaridan biri hisoblanadi.


Masalalar:
Bu mustaqil ishi bir necha korxonalarning asosiy fondlariga bog‘liq holda ishlab chiqarish hajmi o‘rtasidagi korrelyatsion munosabatni topish, shu bilan birgalikda asosiy fondlarning yillik o‘rtacha qiymatini topish, asosiy fondlarning samaradorligini hamda asosiy fondlarning dinamik ko‘rsatkichlari yangilanish va chiqish koeffitsiyentlarini topish­ni talab qiladi.