2-Mavzu: Jismоniy tarbiya va spоrt kоrxоnalarining kadrlari. Re’ja

Muvozanat nazariyasi odamlar umumiy munosabat va qadriyatlar tufayli guruhlanganligini ta'kidlaydi.
Ayirboshlash nazariyasi fikricha, fazoviy yaqinlikda bo'lgan va umumiy munosabat va qadriyatlarga ega bo'lgan odamlar o'zaro munosabatlarga moyil, agar bu hamkorlik natijasida mukofot xarajatlardan oshsa.
Odamlarning guruhlarga birlashishining sabablari, shuningdek, maqsadlarga erishish va xavfsizlik, muloqot, mansublik, o'zini hurmat qilish, kuchni oshirish va ma'lum maqomga ega bo'lish ehtiyojlarini qondirish imkoniyati deb ataladi (5.1.1-rasm).
Guruhlarning shakllanish sabablari
Guruh rivojlanish bosqichlari
Har bir guruh o'z rivojlanishida bir necha bosqichlardan o'tadi (5.1.2 -rasm). Shakllanishi- guruh maqsadlarini bajarish uchun guruh a'zolarini funktsional yoki texnik tajribasiga qarab tanlab olish bosqichi. Guruh a'zolari bir -birlari bilan tanishadilar, bir -birlari haqida rasmiy ma'lumot almashadilar, guruh ishi bo'yicha takliflar kiritadilar (masalan, ular qanday taqsimlanadi) funktsional majburiyatlar, rol).
Guruhlarning shakllanishi va rivojlanish bosqichlari
Tishlash- Bu bosqich ziddiyatlarning paydo bo'lishi va guruh a'zolari o'rtasida qarama -qarshilikning paydo bo'lishi bilan tavsiflanadi.
Guruh oldiga qo'yilgan maqsad sari intilib, uning a'zolari har xil qiziqishlarni bildiradilar, ba'zida bu maqsadga mos kelmaydi. Turli xil fikrlar paydo bo'ladi, guruh a'zolari o'rtasida muayyan o'zaro munosabatlar shakllanadi, ularning guruh ishiga munosabati, rol va mas'uliyat taqsimoti, guruh taktikasi namoyon bo'ladi. Agar farqlar juda katta bo'lsa, ba'zi a'zolar guruhni tark etishlari mumkin. Agar farqlar kichik bo'lsa, unda guruh a'zolari qarama -qarshiliklarni to'g'rilaydilar yoki ochiq muhokama qiladilar.
Bu bosqichda guruh ichidagi nizolarni hal qilishi va o'zaro munosabatlarning dastlabki shartlarini belgilashi kerak bo'lgan rasmiy rahbar muhim rol o'ynaydi.
Guruhda o'zini tutish me'yorlarini shakllantirish (ratsion). Guruh a'zolari har xil qarashlarga ega bo'lishni va bir -biri bilan hamkorlik qilishni boshlaydilar. Ular guruh xulq -atvor me'yorlarini ishlab chiqadilar. Guruhdagi rollarni taqsimlash nihoyat tugadi va hamma tan oladi. Do'stlik hissi, guruh birligi bor. Xodimlar guruh bilan tanishadilar.
Ishni yakunlash. Jamoa a'zolari maqsadga va oldingi bosqichda kelishilgan vazifalarni taqsimlashga muvofiq samarali ishlaydi. Ruxsat uchun mumkin bo'lgan nizolar guruh muhokamalaridan foydalaniladi.
Tarqatish. Guruh o'z vazifasini bajaradi va tarqaladi. Bu bosqich muayyan loyihalar yoki topshiriqlarni bajarish uchun tuzilgan vaqtinchalik jamoalar uchun xosdir. Turar -joy guruhlari ushbu bosqichga guruhning barcha maqsadlariga erishgandan so'ng etib boradilar.
Tashkilot va rivojlanishning barcha bosqichlaridan o'tib, guruh o'z faoliyatining samaradorligiga ta'sir qiladigan bir qator muhim xususiyatlarga va xususiyatlarga ega bo'ladi.
Guruh xususiyatlari
Guruhning asosiy va vaziyatli xususiyatlarini farqlash
Asosiy xususiyatlar guruhga bog'liq bo'lib, ularda ishlaydigan xodimlarning o'zaro munosabati va o'zaro ta'siri bilan belgilanadi. Ular guruhning rivojlanishi davomida shakllanadi.
Vaziyat xususiyatlari tashkilot tomonidan belgilangan guruhlarning ishlash shartlariga bog'liq. Ular guruhlar ishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi va uni takomillashtirishga, guruhlar va guruhlararo hamkorlikni rivojlantirishga hissa qo'shishi yoki bu jarayonlarni sekinlashtirishi mumkin.
Guruhning asosiy xususiyatlari
Guruh tuzilishi- Bu egallab turgan lavozimiga qarab guruh a'zolari o'rtasidagi munosabatlar sxemasi. Guruh a'zolari har bir pozitsiyaning obro'sini, guruhdagi mavqei va ahamiyatini aniqlaydilar.
Guruh tuzilishi nafaqat maqom-rol munosabatlariga asoslanishi mumkin. Bunday holda, ular professional va malaka xususiyatlari va jinsi va yosh tarkibi haqida gapirishadi.
Holat- xodimning egallab turgan lavozimiga (rasmiy, rasmiy maqomiga) muvofiq guruhdagi lavozimi, shuningdek xodimga uning boshqa a'zolari tomonidan tayinlangan guruhdagi lavozimi (norasmiy, norasmiy maqom).


Rollar. Guruhning har bir a'zosi har xil rol o'ynaydi. Rollar - bu ish bilan belgilanadigan muayyan harakatlar, shaxsning xulq -atvori.
Rollar bo'lishi mumkin:
da'vo qilingan(kutilgan) - bu guruh a'zolaridan kutilgan va ish bilan belgilanadigan xulq -atvor modeli;
sezilgan- muayyan lavozimni egallagan xodimning o'zi nuqtai nazaridan xulq -atvor modeli;
belgilangan - guruh a'zosining haqiqiy xatti -harakati.
Bu rollarning barchasini chaqirish mumkin funktsional, chunki ular egallab turgan lavozimga muvofiq vazifalarni bajarish bilan bog'liq va rasmiy ravishda belgilanadi. Ammo, shu bilan birga, guruhda rollarning norasmiy taqsimoti rivojlanadi, uni, qoida tariqasida, uning barcha a'zolari tan oladi.
Shunday qilib, odam guruhda o'ynaydi funktsional, va hokazo norasmiy va guruhning bir a'zosi unda bir nechta norasmiy rollarni bajarishi mumkin.
Odamlar norasmiy rollarni o'ynaydilar guruh xatti -harakati shaxsiy qobiliyatlari va ichki kasbiga muvofiq.
Shunday qilib, amerikalik tadqiqotchi Meredit Belbin guruh a'zolari uchun quyidagi mumkin bo'lgan rollarni aniqlaydi: muvofiqlashtiruvchi, tashkilotchi, g'oyalar generatori, izlovchi (resurs skauti), matematik (fikrlarni baholovchi, tanqidchi), jamoa o'yinchisi, ijrochi, tugatuvchi, mutaxassis.
Guruhning samaradorligi uning tarkibiga va rollar muvozanatiga bog'liq.
M. Belbinning fikricha, barcha to'qqiz rolni ijrochilari bor guruh har qanday vazifani bajarishga tayyor. Guruh tarkibi topshiriqning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettirishi kerak. Ayniqsa, ish mazmunida tez o'zgarishlar ro'y berganda, rollarning to'liq to'plami muhim ahamiyatga ega.
Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ayniqsa yuqori ko'rsatkichlarga erishgan guruhlar:
qobiliyatli rahbar;
kuchli g'oyalar generatori;
g'oyalar generatorini rag'batlantiradigan intellektual;
muhokama qilinayotgan takliflarning kamchiliklarini o'z vaqtida "hisoblab" bera oladigan matematik.
Guruhdagi rol vazifalarini tushunish yondashuvlarini tahlil qilish bizga bir qancha xulosalar chiqarish imkonini beradi.
1. Samarali bo'lish uchun guruh faoliyati bizga nafaqat g'oyalar, tashabbus, aniq takliflar, xabardor qilingan qarorlar va qabul qilingan qarorlarning aniq bajarilishi, balki jamoada hissiy qo'llab -quvvatlash, yaxshi munosabatlar, hazil va yaxshi axloqiy -psixologik muhit kerak.
2. Guruhning rol tarkibi qanchalik to'liq va xilma -xil bo'lsa, shakllanish jarayoni shunchalik dinamik bo'ladi va bu guruh faoliyati qanchalik samaraliroq bo'ladi.
3. Guruh tarkibi topshiriqning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettirishi kerak. Rollarning to'liq to'plami, ayniqsa, ish mazmunining tez o'zgarishi sharoitida muhim ahamiyatga ega.
Normlar- guruh a'zolarining o'zaro ta'siri natijasida shakllangan, ular tomonidan qabul qilingan va amalga oshiriladigan umumiy qabul qilingan standartlar, individual yoki guruhli xatti -harakatlar qoidalari.
Guruh me'yorlari guruh a'zolarining birgalikdagi faoliyatini tartibga solish funktsiyasini bajaradi. Ular ba'zi hujjatlar, qoidalar, tartiblar va boshqalarda rasmiylashtirilishi mumkin. Biroq, guruh me'yorlarining aksariyati norasmiydir.
Guruh me'yorlari uning a'zolarining xulq -atvoriga kuchli ta'sir ko'rsatadi. Buning sababi shundaki, me'yorlarga rioya qilgan holda, odam guruhga mansubligini, uni tan olish va qo'llab -quvvatlashiga ishonishi mumkin. Shuningdek, ular guruh a'zolariga qanday xatti -harakatlar va ulardan qanday natijalar kutilayotganini aniqlashga yordam beradi.
Normalar tashkilot faoliyati natijalariga ham ta'sir qiladi. Ular ijobiy bo'lishi va odamlarni tashkilot maqsadlariga erishish uchun o'zini tutishga undashi mumkin. Salbiy me'yorlar, aksincha, tashkilot maqsadlariga erishishga hissa qo'shmaydigan xatti -harakatlarni rag'batlantiradi.
Guruhlar har xil me'yorlarga ega bo'lishi mumkin.
1. Faoliyat me'yorlari: kech ishda ishlash, ortiqcha ishlarga munosabat, almashtirish; ish intensivligi; nikohga bo'lgan munosabat, ishdagi xatolar, intizomni buzish va boshqalar.
2. Kiyim shaklini tartibga soluvchi normalar.
3. Guruh ichidagi resurslarning taqsimlanishini tartibga soluvchi normalar.
Etakchilik - boshqa odamlarga ta'sir o'tkazish qobiliyati, ularning sa'y -harakatlarini tashkilot maqsadlariga erishishga yo'naltirish (6 -bobga qarang).