2-mavzu: Infratuzilmaning mohiyati, tarkibi va turkumlashtirilishi

g

• g

2. Ishlab chiqarish infratuzilmasining iqtisodiy mohiyati
Bozor kon’yunkturasini o‘rganish, sifatli mahsulot ishlab chiqarish va naslchilik mollari bilan ta’minlashda ilmiy-axborot ta’minotini ta’minlash alohida o‘rin tutadi. Ushbu ta’minot orqali innovatsiya qanchalik tez tarqalsa, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilari bu yangiliklarni tezroq o‘zlashtirib, tatbiq eta oladilar, ikkinchidan, ulardan ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda foydalana oladilar. Masalan, plyonka ostida paxtaning keng va tez tarqalishi, ya’ni eksperimental usulning Andijonda o‘tkazilishi va boshqa viloyatlarga tarqatilishi yoki “Maral-125”, “Magnum-2140” kabi ilg‘or xorijiy texnologiyalarning mamlakatimizga joriy etilishi. , “Keys-7240”, “Keys” va traktorlarni qishloq xo‘jaligiga joriy etish va ularning ishlab chiqarish jarayonida samarali ishlashi.
Yirik xizmat koʻrsatish sohalaridan biri bu yoʻl xoʻjaligidir. Qishloq xoʻjaligida eng keng tarqalgan va asosiy tarmoq avtomobil yoʻllari hisoblanadi. Tarmoq xarakteriga ega boʻlgan yoʻllar qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini isteʼmolchilarga yetkazish kabi keng funksiyalarga ega boʻlib, tarmoq ichidagi yoʻllar iqtisodiyotning eng muhim qismi hisoblanadi. Fermer xo'jaligi ichidagi yo'llar mahsulot ishlab chiqarish bilan bog'liq barcha ishlarga xizmat qiladi. Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga yo‘llarning joylashishi, asosiy ob’ektlarga kirish imkoniyati, asfalt va tekislik darajasi ta’sir ko‘rsatadi.
Ma’lumki, infratuzilmaning eng yirik tarmoqlaridan biri transport hisoblanadi. Ishlab chiqarish jarayonini transportsiz tasavvur qilish qiyin. Shu munosabat bilan qishloq xo'jaligi avtomashinalarining ekspluatatsiyasi uzoq muddat foydalanishni o'z ichiga oladi. Dastlab fermada transport vositasi sifatida ishchi hayvonlardan foydalanilgan.
Qishloq xo‘jaligi korxonalarida xizmat ko‘rsatuvchi uskunalarning holati ko‘p jihatdan ishlab chiqarish samaradorligini belgilaydi. Keyingi 5-6 yil ichida mavjud uskunalarning bir qismi xizmat muddatini tugatib, yaroqsiz holga kelgan. 1990-1996 yillarda traktorlar 67 foizga, paxta terish mashinalari 62 foizga, tirkamalar 83 foizga kamaydi. Bu esa o'z navbatida ishlab chiqarish jarayoniga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda.
Ishlab chiqarish infratuzilmasining ikkinchi yirik tarmog‘i qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini iste’molchilarga yetkazib berish uzluksizligini ta’minlashga xizmat qiladi. Ushbu sektor mahsulotlarni saralash, tayyorlash, saqlash va sotish bilan bog'liq jarayonlarni o'z ichiga oladi.