2-mavzu. Fotosintez va pigmentlar. Fotosintezning yorug‘lik va qorong‘ulik reaksiyalari

 
Ap = AE - 59(pHi - pH0)
 
Bu yerda AYE-rN va transmembranalar elektrik potensiali, - pH (or ApH)- membranalar 
orasidagi rN ning farqi. 25°C haroratda proporsionallik koeffitsiyenti rN birligiga 59 mV ni tashkil etadi, 
bu yerda transmembranasi rN 1 kо‘rsatkichi membrana potensialining 59 mV. Birlik kzrsatkichiga 
ekvivalent hisoblanadi.
 
Statsionar sharoitda xloroplastlarda elektronlar tashilishi, membranalar elektrik potensiali 
membranalar orqali ionlar harakati natijasida juda kam bо‘ladi, shu bois umumiy energiya (Ar) deyarli 
pHo dan tashkil topadi. Protonlar stexiometriyasi ATF orqali translokatsiyasi natijasida shu narsa ma’lum 
bо‘ldiki, ATF bir molekulasiga nisbatan tо‘rtta H + hosil bо‘ladi.
 

---

Bundan tashqari avval kо‘rib chiqilganidek elektron tashuvchilarning о‘tkazuvchanligi, II va I 
fototizimlarning teng bо‘lmagan holatda taqsimlanishi va tilakoid membranalarida ATF- sintazalar ATF 
shakllanishi uchun bir qator qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. ATF-sintazalar kо‘pincha lamela 
strolmalarida va poya (stek) granalarida uchraydi. Sitoxrom b6 f komplekslari membranalari tomonidan 
о‘tkazilgan protonlar yoki suvning oksidlanishi jarayonlarida hosil bо‘lgan protonlar granalarning 
о‘rtasida kо‘ndalang yо‘nalishda ATF-sintazalargacha yetib borishi uchun bir necha о‘n nanometrgacha 
aralashishi zarur.
 
ATF quyidagi nomlar bilan ma’lum bо‘lgan yirik molekulari (400 kDa) enzimlar tomonidan 
sintezlanadi: ATF-sintazalar, ATFazalar (ATF gidrolizining teskari reaksiyasidan keyin), va KFG-
CF1(CFo-CF1) (Boyer, 1997). Bu ferment ikki qismdan iborat: membrana bilan bog‘langan, CF0 deb 
nomlangan gidrofob qism va CF1 deb yuritiladigan stromalardan bо‘rtib chiqib turuvchi qism.
 
CF0 qism protonlar о‘ta olishi mumkin bо‘lgan membranalar orqali kanallar hosil qiladi. SG‘1 
esa bir necha peptidlardan tashkil topadi, bundan tashqari a va v tipdagi har bir peptiddan uch nusxada 
navbatma- navbat, xuddi apelsin katakchalari kabi terilgan kо‘rinishda bо‘ladi. Shu bilan birga 
katalizlovchi qismlar polipeptid asoslarida joylashadi, boshqa kо‘pgina peptidlar tahmin qilinganidek, 
birinchi navbatda barcha xususiyatlarni boshqarib turadi. CF1 ATF kompleksning sintezlanadigan qismi 
hisoblanadi.
 
Mitoxondrial ATF-sintazaning molekulyar strukturasi rentgen- kristallografiya usulida 
aniqlangan. Mitoxondial fermentlar va xloroplastlar orasida bir qancha sezilarli farqlar bо‘lsada, ular 
umumiy bir xil tuzilishga va ehtimol, bir xil kо‘rinishdagi katalizlovchi markazlarga ega. Ayni paytda 
xloroplastlarda protonlar translokatsiyasi bilan bog‘langan kо‘rinishda elektronlar oqimi, mitoxondriya va 
qizil bakteriyalardagilarinikida ham о‘xshash bо‘ladi. ATF-sintazalar mexanizmlarining yana bir muhim 
jihati shundan iboratki, CFO fermenti qismining katta qismlari va ichki qismlari kataliz jarayonlarida 
harakatsiz bо‘ladi. Bu ferment jarayonlarning kichik harakatlantiruvchi qismi bо‘lib hisoblanadi.