2-mavzu. Fotosintez va pigmentlar. Fotosintezning yorug‘lik va qorong‘ulik reaksiyalari

 
NADF reduksiyalanishi va ATF ning shakllanishida yorug‘likning ahamiyati.
 
Fotosintezning umumiy jarayonlari elektronlarning biror kimyoviy birikmalardan ajraladigan 
(oksidlanish jarayoni) kimyoviy oksidlanish- qaytarilish reaksiyalaridan iborat. Shu usulda boshqa 
kimyoviy birikma elektron qabul qilib olib zaryad kо‘rsatkichini kamaytiradi. 1937 yilda Robert Xill 
xloroplast tilakoidlari tomonidan о‘zlashtiriladigan yorug‘lik temir tuzlari kabi birikmalar xilma xilligini 
kamaytirishini aniqlagan. Bu birikmalar karbonad angidridi bilan birgalikda quyidagi tenglamada 
kо‘rsatilganidek oksidlovsilar sifatida xizmat qiladi.
 
4 Fe
3
+ + 2 H
2
O> 4 Fe
2
+ + O
2
+ 4 H +
 
Xozirgacha о‘rganilgan kо‘pchilik birikmalar xuddi Xill reaksiyasidagi kabi elektronlarning 
sun’iy akseptorlari bо‘lib xizmat qiladi. Ulardan foydalanish uglerod ajratilishini qisqartirish buyicha 
oldingi reaksiyalarni tushunishda katta ahamiyatga ega.
 
Yuqoridagilardan shuni xulosa qilish mumkinki, fotosintetik tizimlarning meyoriy 
shakllanishi vaqtida yorug‘lik nikotinamidadeninnukleotidfosfat (NADF) ni kamaytiradi va о‘z navbatida 
Kalvin siklida uglerod о‘zlashtirilishida tiklovchi (qaytaruvchi) sifatida xizmat qiladi. (8 bо‘limga 
qarang). ATF shuningdek elektronlar oqimining suv muhitidan NADF ga tomon harakatlanishi paytida 
hosil bо‘ladi va u uglerod miqdorining kamayishi uchun xizmat qiladi.
 
Suvning oksidlanib kislorodgacha parchalanishi, NADFning kamayishi va ATF ning hosil bо‘lish 
kimyoviy reaksiyalari tilakoid reaksiyalari deb yuritiladi. Chunki NADF kamayishi reaksiyalarining 

---

deyarli barcha turlari tilakoidlar ichida sodir bо‘ladi. Uglerod tо‘planish va kamayish reaksiyalari stroma 
reaksiyalari deb ataladi chunki uglerodning qaytarilish reaksiyalari xloroplastlarning suvli qismlari, 
stromalarda amalga oshadi.