2-маъруза: Қишлоқ хўжалик тупроқларининг шўрланиш сабаблари. Шўрланган тупроқларнинг ҳосил бўлиши ва тузларнинг тарқалиши. Режа

2-маъруза: Қишлоқ хўжалик тупроқларининг шўрланиш сабаблари. Шўрланган тупроқларнинг ҳосил бўлиши ва тузларнинг тарқалиши. Режа:

• 1. Қишлоқ хўжалик тупроқларининг шўрланиш сабаблари, экинларни суғориш;
• 2. Тузларнинг пайдо бўлишида рельеф ва иқлим шароитларининг таъсири;
• 3. Тузларнинг табиатда тарқалиш сабаблари.

Шўрлаган ерларда экин миқдори камайиши, сифати ёмонлашиши туфайли ҳосил камайиб кетади. Шунинг учун ҳам, тузнинг келиб чиқиши, туз ҳосил бўлишининг асосий манбалари ҳакидаги масалалар фан ва қишлоқ хўжалиги учун катта назарий ва амалий масалалардан иборат бўлиб қолди.

• Шўрлаган ерларда экин миқдори камайиши, сифати ёмонлашиши туфайли ҳосил камайиб кетади. Шунинг учун ҳам, тузнинг келиб чиқиши, туз ҳосил бўлишининг асосий манбалари ҳакидаги масалалар фан ва қишлоқ хўжалиги учун катта назарий ва амалий масалалардан иборат бўлиб қолди.

Шўрланган тупроқларнинг қаерда ҳосил бўлиши ва шўрланиш жараёни географиясида қуйидаги асосий цикллар маълум (В. А. Ковда маълумотлари бўйича):

• Шўрланган тупроқларнинг қаерда ҳосил бўлиши ва шўрланиш жараёни географиясида қуйидаги асосий цикллар маълум (В. А. Ковда маълумотлари бўйича):
• Қуруқликда шўр тўпланиш цикллари, яъни материкларнинг ички қисмларидаги берк (суви океанга қўшилмайдиган) ўлкаларда тузларнинг бир жойдан иккинчи жойга бориб тўпланиши.

Денгиз яқинида шўр тўпланиш цикллари, яъни денгиз соҳилларида ва саёз сувли қўлтиқ қирғоқларида денгиз сувларининг тўпланиши.

• Денгиз яқинида шўр тўпланиш цикллари, яъни денгиз соҳилларида ва саёз сувли қўлтиқ қирғоқларида денгиз сувларининг тўпланиши.

Дельталарда шўр тўпланиш цикллари, яъни дарё ва водий-дельта грунт сувларининг қуруқликдан олиб келадиган тузлари ҳамда турли вақтларда денгиз томонидан келадиган тузлар (Амударё, Нил ва бошқа йирик дарёларнинг дельталари).

• Дельталарда шўр тўпланиш цикллари, яъни дарё ва водий-дельта грунт сувларининг қуруқликдан олиб келадиган тузлари ҳамда турли вақтларда денгиз томонидан келадиган тузлар (Амударё, Нил ва бошқа йирик дарёларнинг дельталари).