|
III bap boyınsha juwmaq
|
|
|
Juwmaq
|
|
|
Paydalanılǵan ádebiyatlar dizimi
|
|
Kirisiw
Annotaciya. 55. Sóylewdi rawajlandırıw ana tilin oqıtıwdıń zárúrli wazıypası bolıp tabıladı. Studenttiń logikalıq jaqtan anıq, kórgezbeli, obrazlı awızsha hám jazba sóylewi onıń intellektual rawajlanıwınıń kórsetkishi bolıp tabıladı. Sóylew sóylew zárúrshiliginen kelip shıǵadı. Qanday etip gáplerdi tuwrı qurıwdı uyretiń, yaǵnıy. sózlerdi ótkerip jibermang, sózlerdi málim bir izbe-izlilikde qoyıng, olardı bir-biri menen tuwrı muwapıqlashtiring hám sózlerdi tuwrı aytılıw etiń, keyin hámmesin jazba túrde jazıń - oqıtıwshınıń wazıypası.
Áyne Baslawısh mektepte balalar awızsha hám jazba kórkem ádebiyatqa baylanıslı til normaların ózlestira baslaydılar, sóylewdiń maqset hám wazıypalarına muwapıq hár qıylı baylanıs sharayatında til qurallarından paydalanıwdı úyrenediler. Usınıń menen birge, oqıtıwshı balalarǵa sóylewqa qoyılatuǵın talaplardı túsiniwge járdem beriwi, kishi jas daǵı oqıwshılarǵa pikirdi qáliplestiriwde, til qurallarınıń tuwrılıǵı, anıqlıǵı, túrli-tumanlıǵı hám ańlatpaliligini baqlawǵa úyretiwi kerek.
Studentler sóylewin rawajlandırıw ayriqsha stilistik qurallar arsenaliga, ayriqsha shınıǵıwlar túrlerine iye; olardıń eń áhmiyetlisi izbe-iz sóylewde shınıǵıwlar - gúrrińler, qayta gúrrińler, kompoziciyalar bolıp tabıladı. Beskorovaynaya, L. S. Orıs tili boyınsha zamanagóy ashıq sabaqlar.- R.: Feniks, 2002.- 384 b.
Studentlerdiń izbe-iz sóylew degi tabısı barlıq pánler boyınsha oqıw jumıslarındaǵı tabıstı támiyinleydi hám kóbirek belgileydi, atap aytqanda, olar tolıq oqıw qábiletin qáliplestiriwge hám orfografiya sawatlı adamlıǵı tiykarların qáliplestiriwge járdem beredi.
(avtor. vyryp //) sóylewdi rawajlandırıw mashqalası eń áhmiyetlilerinen biri retinde ana tilin oqıtıw teoriyası hám ámeliyatında dástúriy tárzde kórip shıǵıladı.
Sóylewdi rawajlandırıw máseleleri ótken zamandıń kózge kóringen filolog hám metodistlari (F. I. Buslaev, K. D. Ushinskiy, I. I. Sreznevskiy, V. Ya. Stoyunin, A. D. Alferov, V. P. Sheremetevskiy, L. I. Polivanov, v. I. Barnixin, v. I. Barnixin, I. I. Sreznevskiy) dóretpelerinde keń kórsetilgen. M.A Ribnikova hám basqalar). Házir bolsa mektep oqıwshılarına lingvistik bilimlerge tiykarlanǵan halda, maqsetli hám sistemalı túrde sóylew iskerliginiń hár túrlı túrlerin (sóylew, tıńlaw, oqıw hám jazıw ) úyretiw metodistlar hám ámeliyatshı oqıtıwshılardıń dıqqat orayında turıptı. Sóylewdi rawajlandırıw metodologiyasining túrli tárepleri dóretpelerinde sáwlelendirilgen. Fedorenko, T. A. Ladyzhenskaya, O.V.Sosnovskaya, V. I. Kapinos, N. A. Plenkina, M. R. Lvova, E. I. Nikitina, E. v. Arxipova + Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan tálim metodikası dóretpeleri..
Klassta oqıwshın ushırasıwǵa odaytuǵın sóylew jaǵdayın jaratıw mashqalası júdá aktual bolıp qalıp atır hám tiykarınan stilistik izertlew jolların belgileydi.
Házirgi basqıshda mekteptiń eń zárúrli wazıypası oqıwshılarda bilimdi ózlestiriwge bolǵan mútajlikti hám kognitiv munasábetlerge uyqas túrde ol menen háreket qılıw usılların qáliplestiriw bolıp tabıladı.
Bul wazıypanı sheshiwdiń sheshiwshi shártlerinen biri jámiyettegi hár bir shaxstıń sóylewiniń rawajlanǵanlıǵı bolıp tabıladı.
Jetkinshektiń biliw aktivligi hám ǵárezsizligin rawajlandırıw mektep oqıwshılarınıń ana tilin, sóylewiy ilmiy tájriybe hám ilmiy tájriybelerin qaysı dárejede ózlestiriwine baylanıslı.
Sonday etip, studentler sóylewin rawajlandırıw - bul til úyreniwdiń ámeliy tárepi, aktiv sóz baylıǵın bayıtıwǵa járdem beretuǵın kónlikpelerdi qáliplestiriw, barlıq grammatik qurallardan - sóylew bólekleri, sóz dizbegiler, gápler formalarınan erkin paydalanıw. túrleri, sóz soǵıw modelleri, sonıń menen birge, óz pikirin, bilimin, sezim-sezimlerin, niyetlerin ańlatıw ushın tekst islep shıǵarıw (da awızsha, da jazba ) mamanlıǵın qáliplestiriw.
Sóylewdi rawajlandırıw mashqalası mudami insan iskerligin uyreniwshi kóplegen pánlerdiń: pedagogika, psixologiya, filologiya, metodologiyaning dıqqat orayında bolǵan hám boladı.
Til hám sóylew ortasındaǵı munasábet mashqalası filologiya táliymatları tariyxında (V. Gumboldt, J. A. Boduen de Kurtene, Ferdinand de Sossyur) talqılaw etiledi. + Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan tálim metodikası..
Psixologiya hám pedagogika pánlerinde sóylewdi rawajlandırıw procesin R. S. Nemov, N. I. Jinkin, L. S. vygotskiy. Sóylewdi áwlad modelleri J. Miller, L. S. vygotskiy, A. R. Luriya, A. A. Leontiev, I. A. Qıs + Ózbekstan hám Qaraqalpaq Úsh-usılınıń dóretpeleri..
Ilimiy derekler analizi tiykarında sonday juwmaqqa keldikki, sóylewdi rawajlandırıw jumısların bala mektepke kelgendiń birinshi kúnlerinenoq, sawat úyretiw, ana tili hám kórkem ádebiyatqa baylanıslı oqıw sabaqlarında, sonıń menen birge, mektepge shekem tálim mekteplerinde ótkeriwdi baslaw zárúr. basqa pánlerden basqa sabaqlar. Bul sonı ańlatadıki, oqıtıwshı mudami oqıwshılar sóylewiniń tuwrılıǵın baqlawı kerek.
Studentler sóylewin rawajlandırıw jumıslarına jańa usıl hám usıllardı kirgiziw zárúrligi, onıń tiykarın oqıwshılardıń sóylew dóretiwshilikoti shólkemlestiriwi zárúrligi barǵan sayın ayan bolıp atır.
Sóz birikpeleri hám gáplerdi qóllaw tiykarında kishi jas daǵı oqıwshılarda sóylewdi qáliplestiriw hám rawajlandırıw teoriyası hám ámeliyatın úyreniwimiz bul mashqalanıń áhmiyetin jáne onıń rawajlanıwınıń etarli emesligin kórsetdi. Sonday etip, Dissertaciya izertlewi temasına shaqırıq qılıw onıń aktuallıǵı menen anıqlama beriledi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
