2. Kichik biznesning bozor

Stanok turi	Soni	Fr, soat	Ishlab chiqarish normasini bajarilish koeffitsienti.	Umumiy samarali ish vaqti fondi, ming st. soat	Mahsulot birligi uchun vaqt normasi, soat
Ishlab chiqarish quvvati, ming dona
Revolver	30	3900	1,0	117,0	5,0	23,4
Randalovchi	20	3900	1,0	78,0	3,0	26,0
Shlifovka	10	3900	1,0	39,0	2,0	19,5

Ushbu misolda etakchi stanoklar guruhi revolver stanoklari hisoblanadi (eng ko’p songa va katta mehnat sig’imiga ega). Demak sexning ishlab chiqarish quvvati 23,4 ming donaga teng va korxonada shlifovka stanoklarida ishlovchilar mehnatini tashkil etishni takomillashtirish zarurligini keltirib chiqaradi (masalan, maxsus moslamalar o’rnatish, yordamchi vaqtlarni qisqartirish, modernizatsiya qilish).

• 
  1 stanok soatdagi ishlab chiqarish normasi asosida ishlab chiqarish quvvatini hisoblash:
  

Q=F_s*S*U_s

bu yerda:
U_s – stanokning unumdorligi.

2. – jadval. Stanokning unumdorligi bo’yicha ishlab chiqarish quvvati hisobi.

Stanok turi	Soni , dona	Fr,soa t	Umumiy samarali ish vaqti fondi, ming st. soat	1 stanok soatdagi ishlab chiqarish hajmi, dona	Ishlab chiqarish quvvati, ming dona
Revolver	30	3900	117,0	0,2	23,4
Randalovc hi	20	3900	78,0	0,33	26,0
Shlifovka	10	3900	39,0	0,5	19,5

Sanoatda sexlarning ishlab chiqarish quvvatini shartli kom’lektlar asosida hisoblashdan ham foydalaniladi. Hisob tartibi quyidagicha:
Avvalo umumiy mahsulot hajmida har bir mahsulot turini salmoi aniqlanadi,so’ngra jami shartli komplekt uchun umumiy vaqt normasi hisoblanadi vaishlab chiqarish quvvati aniqlanadi.
Ishlab chiqarish quvvati quyidagicha aniqlanadi:

bu yerda:
T_vn – jami shartli komplekt uchun umumiy vaqt normasi.
Shartli komplekt usuli bo’yicha frezerlash stanoklari ishlab chiqarish quvvatini hisoblash.

Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	1m	2m	3m
Salmoi	%	28	32	40
Vaqt normasi	soat	5	10	2

Shartli komplekt 100 ta mahsulotdan iborat. Yuqoridagi strukturaga ko’ra shartli komplekt tarkibi quyidagicha:
1-m: 100x28:100 = 28 dona;
2-m: 100x32:100 = 32 dona;
3-m: 100x40:100 = 40 dona.
Umumiy vaqt normasi: 28x5+32x10+40x2= 540 soat. Ish vaqti fondi 81000 stanok/soatga teng.
Ishlab chiqarish quvvati: 81000:540= 150 shartli kom’lekt.
Korxona ishlab chiqarish quvvati rejalashtirilgan nomenklatura bo’yicha hisoblanadi. Shuning uchun shartli kom’lektdagi har bir turdagi mahsulot sonini kom’laektlar soniga ko’paytiriladi:
1-m: 28x150= 4200 dona; 2-m: 32x150= 4800 dona; 3-m: 40x150= 6000 dona.
Davriy ishlovchi jihozlar quvvatini (vannalar, kimyoviy agregatlar, quritish kameralari) hisoblash uchun quyidagi boshlanich ma’lumotlar zarur: agregatga solinadigan xom material va yarim fabrikatlar; agregatdan yaroqli mahsulot chiqish koeffitsienti; ishlab chiqarish sikli davomiyligi; ish vaqti fondi.
Ishlab chiqarish quvvati quyidagicha aniqlanadi:

bu yerda:
N – agregatning 1m³ maydoniga joylashadigan mahsulot soni;
M – agregatning ichki foydali maydoni;
K – yaroqli mahsulot chiqishi foizi;
D – bir ishlab chiqarish sikli davomiyligi.
Masalan: idishlarni pishirish agregatining ichki foydali hajmi – 15 m³, 1m³ga siadigan idishlar soni – 300 dona. D = 3 kun, K = 0,95, FIVF = 300 sutka.
Ishlab chiqarish quvvati: Q= 300x15x300x0,95/3= 427,5 ming dona
Ba’zi holatda ishlab chiqarish quvvati 1m³ maydondan 1 sutkada olinadigan mahsulot asosida ham hisoblanadi:

Q=N*M*K*F_s

bu yerda:
N – 1m³ maydondan sutkada olinadigan mahsulot hajmi.
G’isht quritish, quyma quyishda ishlab chiqarish quvvatini hisoblashda ishlab chiqarish maydoni e’tiborga olinadi. Ishlab chiqarish maydonining o’tkazuvchanlik qobiliyati hisobi uchun quyidagi ma’lumotlar zarur.
Sex ishlab chiqarish maydoni; bir mahsulot tayyorlash uchun ishlab chiqarish maydoni; o’eratsiyani bajarish uchun zarur vaqt ya’ni ishlab chiqarish sikli; foydali ish vaqti fondi.
Ishlab chiqarish maydonining o’tkazuvchanlik qobiliyatini hisoblash formulasini quyidagicha izohlash mumkin:

bu yerda: