2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

MALAKA OSHIRISH JARAYONIDA UMUMIY OʻRTA TA’LIM MAKTAB RAHBARINING 
BOSHQARUV SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA MEDIA-TIZIMDAN FOYDALANISH
Sh.N.Ergashev
 “Taʼlim boshыaruvida axborot texnologiyalari” kafedrasi katta oʼqituvchisi 
А.Аvloniy nomidagi XTTRMXQTMOI 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada umumta’lim maktab rahbarlarining boshqaruv samaradorligini oshirishda media –
tizimdan foydalanish darajasini belgilovchi mezonlari talqin qilinadi. 
Аннотация: 
В этой статье обсуждаются критерии, определяющие уровень использования 
медиасистемы руководителями средних школ для повышения эффективности управления. 
Annotation: 
 
This article discusses the criteria that determine the level of use of the media system by secondary 
school leaders to improve management efficiency. 
Kalit so‘zlar: 
media – tizim, jahon mediapedagogikasi, media-ta’limi
, 
mediasavodxonlik 
samaradorligi 
 
Ключевые слова:
медиасистема, мировая медиапедагогика, медиаобразование, 
эффективность медиаграмотности. 
Keywords:
media system, world media pedagogy, media education, media literacy efficiency 
 
Media –tizim bu hozirgi davrda shaxsning ommaviy axborot vositalari orqali rivojlanish jarayonini 
anglatadi. 
Media –tizimni tashkil etishda umumiy oʻrta ta’lim maktab rahbari birinchi navbatda oʻzining media 
–tizim va mediasavodxonligi yoʻqori darajada boʻlishi kerak. Bugungi kunda axborot oqimining bir necha 
barobar tezlashishi, ijobiy ma’lumotlar bilan bir qatorda salbiy xarakterdagi axborotning ko‘payishi 
mediasavodxonlikka ega bo‘lish zaruratini qo‘ydi. 
Media-tizim — bu media mahsulotlari bilan: 

muloqot madaniyatini kommunikativ imkoniyatlari tanqidiy tafakkuri mediamatnini to‘liq 
qabul qilish; 

intepritatsiya etish; 

tahlil qilish hamda baholashdan iborat. 
Media -tizimlardan kelayotgan axborot oqimidan to‘g‘ri foydalanib, o‘zining rivojlanishi uchun 
kerakli bo‘lgan axborotlarni o‘rganish. Hozirgi axborotlashgan jamiyatda barcha media-resurslarini tahlil 
qilish muhum rol o‘ynaydi. Xorijiy media-ta’limning tahlili shuni ko‘rsatadiki, talabalar o‘zining o‘qish 
jarayonida asosan internet, televideniya manbalaridan foydalanishadi. 
Jahon mediapedagogikasida medianing tarbiyaviy ijodiy ususllaridan foydalanish yo‘lga qo‘yilgan. 
Media-ta’lim usullari asosan kiyingi muhum bosqichlarga bo‘linadi. 
1.
Media-nazariyasi, uning tarixi, strukturasi hamda tili haqida bilim olish (o‘qitish media-texnologiyasi); 
2.
Mediamatnlarni qabul qilishni rivojlantirish «o‘qish, anglash, tasavvurni faollashtirish, xotirani 
rivojlantirish, fikrni turli usullarini rivojlantirish» (kritik, ijodiy, intuitv hamda obraz yaratish). 
Media-ta’lim faoliyatini olib borish uchun ma’lum bir profissional bilim ko‘nikma va ko‘rsatgichlariga 
ega bo‘lish lozim: 
Masalan, ta’lim jarayoniga: 

aqliy; 

visual; 

sensor; 

audio bo‘lgan faoliyat; 

tezkor media-ta’lim sohasida metodik ko‘nikmalarini darajasi, masalan, media-manbalarni va 
ulardagi axborotlarni ijodiy yondashish orqali qabul qilish. 

---

388 
Ularning kelib chiqish sabablarini sharoitlarini va harakatini o‘rganib tahlil etish tashviqotchilik 
harakatini olib borish va optimal natijani tallash. 
Kreativ (ijodiy media-ta’lim faoliyatidagi ijodiy fikrlash darajasi) (mobillilik, kommunikativlik, 
o‘ziga xoslik, tasavvurni rivojlantirish fantaziya kabi xususiyatlarga ega bo‘lish). 
Dunyoda media-ta’limini ahamiyati turli xalqaro tashkilotlar UNESKO tashkilotining rezolyutsiya 
hamda tavsiyalarida media-ta’lim muhumligi alohida ta’kidlanib, media-ta’lim rivojlanishini qo‘llab-
quvvatlagan (mediaeducation barcha turlari elektron, bosma, grafik, media va boshqalar) hamda turli 
texnologiyalar bilan uzviy bog‘langan holda rivojlanadi va insonlarni quyidagi faoliyatlarga yo‘naltiradi. 
1.
Media-matnlarni tahlil qilish tanqidiy anglash va yaratish. 
2.
Media-mahsulotlarni (matn, video-audio) manbalarini toppish va ularning xususiyatlarini aniqlash 
va ularni asl ma’nosini o‘rganish. 
3.
Media-mahsulotlarini tushunish. 
4.
Shaxsiy media-mahsulotlarini yaratish tarqatish va ularga qiziqadigan auditoriyaga ega bo‘lish. 
5.
O‘rganish hamda yaratgan media mahsulotlarni hayot tarzini aniqlash. Media-ta’lim — bu butun hayot 
uchun konsepsiyasi deyiladi. 
«Media ta'limi ommaviy axborot vositalari haqida ma'lumot olishdir, bu ommaviy axborot vositalari 
orqali o'rganishdan farq qiladi. Media ta'limi ham media-matnlarni yaratish va tarqatish haqidagi bilimlar 
bilan, ham ularning mazmunini talqin qilish va baholash bo'yicha analitik ko'nikmalarni rivojlantirish bilan 
bog'liq (mediamahsulotlar odatda media-matnlarni yaratishning amaliy ishlari bilan bog'liq). Media ta'limi 
ham, media tadqiqotlari ham media savodxonlik maqsadlariga erishishga qaratilgan.