2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

Касб танлаш босқичлари 
№ 
Бос
қичлар 
Касб танлаш 
1
. 
1-
босқич 
касб танлашга ўқувчини ақлан ва руҳан тайёрлаш 
2
. 
2-
босқич 
касбнингтаърифиватабиатихақидабилимбериш 
3
. 
3-
босқич 
қизиқиш тушунчасини очиб бериш ва ўқувчининг қизиқишини 
аниқлаш 
4
. 
4-
босқич 
қобилият тушунчасини очиб бериш ва ўқувчида қобилиятни 
аниқлаш 
5
. 
5-
босқич 
касбтанловиниамалгаоширишваалгоритимниочиббериш 
6
. 
6-
босқич 
иловаларасосидакасбтанловинитажрибатариқасидаамалгаошири
ш [2] 
Тадқиқотчи Т.В.Кудрявцев томонидан шахснинг касбга муносабати ва фаолиятни бажариш 
даражаси мезонига кўра, касбий шаклланишнинг босқичлари ажратиб кўрсатилган (2-жадвалга 
қаранг): 
2-жадвал. 
Касбий шаклланиш босқичлари 
№ 
Бос
қичлар 
Касбий шаклланиш 
1
. 
1-
босқич 
касбиймойилликнингпайдобўлишивашаклланиши 
2
. 
2-
босқич 
касбийтаълимвакасбийфаолиятгатайёргарликкўриш 
3
. 
3-
босқич 
касбий фаолиятга киришиш, жамоада ўз ўрнини топишга фаол 
интилиш 
4
. 
4-
босқич 
касбий меҳнатда шахснинг ўзини тўлиқ намоён этиши[3] 
Мазкур таснифда келтирилган ҳар бир босқичда касб танлашга ундаган мотивларнинг кучи ва 
сифати муҳим аҳамиятга эгалиги кўрсатиб ўтилган.Е.А.Климов инсонни меҳнат субъекти сифатида 
талқин этиб касбий йўналган даврлаштиришни қуйидагича асослаб берган (3-жадвалга қаранг):
3-жадвал. 
Касбий йўналтиришни даврлаштириш 
№ 
Босқичлар
Ёш 
хусусиятла
ри 
Касбий йўналтириш 
1
. 
Ўйиндан олдинги 
босқич 
4 
ёшгача
кишининг 
кейинги 
ривожланиши 
ва 
меҳнатга 
киришуви учун асос бўлган идрок 
қилиш вазифаларини ўзлаштириш 

---

290 
2
. 
Ўйинбосқичи 
5-8 
ёш 
инсонфаолиятининг 
“асосиймазмуни”ниўзлаштириш 
3
. 
Ўқувфаолиятиниўзлашт
иришбосқичи 
8-12 
ёш 
фаолиятнирежалаштириш, 
ўзини-ўзиназоратватаҳлилқилиш 
4
. 
Оптация босқичи 
12-
17 ёш 
касб-
ҳунартаълимимуассасаларидакасбта
нлаш 
5
. 
Адепт босқичи 
17-
20 ёш 
танланганихтисосликбўйича
касбийтайёргарлик 
6
. 
Адаптант босқичи 
20-
23 ёш 
касбнинг ичига кириш ва 
унга кўникиш 
7
. 
Интерналбосқич 
23-
26 ёш 
касбийтажрибатўплаш 
8
. 
Касбиймаҳоратбосқичи 
меҳнатфаолиятинималакалибажариш 
9
. 
Обрў-эътиборбосқичи 
мутахассистомониданюқорималаканиўзлашт
ириш 
1
0. 
Устозликбосқичи 
мутахассистомониданкасбийтажрибанишоги
рдларгабериш, ўзмактабинияратиш[4] 
Профессионал таълимда ўз касбини маълум ҳар қандай фаолият соҳасида юқори босқич 
мутахассисига айлантириш, малака ва зарур ҳолларда ўз мутахассислиги бўйича вазифаларни 
бажариш имкониятига эга бўлган яхши тайёрланган мутахассисни тайёрлаш инобатга олинган (4-
жадвалга қаранг): 
4-жадвал.