2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

Адабиётлар рўйхати 
1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 6 сентябрдаги “Профессионал 
таълим тизимини такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўрисида”ги 5812-сон Фармони
2.“Халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини 
янада такомиллаштириш чора-тадбирлари” тўғрисида Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 15 
августдаги 234-сон карори. 
3. Заир-Бек Е.С. Анализ европейских моделей повышения квалификации учителей как 
источник развития непрерывного педагогического образования в педагогическом университете / Е.С. 
Заир-Бек // Вестник Герценовского университета. – 2011. – №9. – 36-45. 

---

210 
ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМДА ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНИШ – СИФАТ ГАРОВИ 
Ш.А. Мирзахмедова
Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими тизимини бошқарув ҳамда педагог кадрларни
қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти, “Инновацион таълим технологиялари 
кафедраси” катта ўқитувчиси 
Замонавий таълим муассасасанинг ҳозирги кундаги асосий вазифаси бу шахснинг барча 
қобилиятларини очиш, уни юқори технологияли даврда яшашга ўргатиш, ватанпарварли, 
маънавиятли, маърифатли ва маданиятли қилиб тарбиялашдир. 
Илм ва маърифат, рақамли бозор иқтисодиёти даври профессионал таълим тизимида мавжуд 
горизонтал ва вертикал муносабатларни тубдан ўзгаришига олиб келди. Таълим соҳасида бозор 
муносабатларидаги рақамлаштиришни жорий этиш жараёнида ижтимоий-иқтисодий муносабатларни 
тасвирловчи «таълим хизмати бозори», «рақобатбардошлик», «мижоз» деган тушунчалар пайдо 
бўлди. Айни пайтда, таълимга, ташкилий, иқтисодий, педагогик, услубий ва технологик қайта 
жиҳозлашга янги ёндашувлар талаб қилинмоқда. Шунинг учун профессионал таълим тизими 
фаолиятини тубдан янги шаклларда барпо қилиш учун, мамлакатдаги таълим муассасаси ижтимоий-
иқтисодий хусусиятларига асосланган таълим ривожланишининг стратегиясини лойиҳалаштиришга, 
таълим хизмати бозорининг динамикасига эҳтиёж пайдо бўлмоқда. Ушбу муаммони ҳал қилишнинг 
самарали усулларидан бири илмий ва инновацион ёндашувга асосланган анъанавий ва глобал 
тенденциялар энг яхши тажрибалар ҳисобланади.Инновацион ривожланиш йўлига ўтиш миқёсида 
зарур аҳамиятга эга энг муҳим омил фақат техник ғояларни ишлаб чиқариш эмас, балки ички ва 
ташқи бозорларга харидоргир маҳсулотлар ишлаб чиқариш, шунингдек, уни амалга ошириш учун 
юқори малакали мутахассисларни илғор таълим муассасаларида ўқитишнинг лозимлигидир. Таълим 
соҳасидаги инновацион фаолият барқарор ривожланиш учун зарурий тизимли ёндашув элементи 
сифатида мавжуд бўлиши керак ва албатта, илмий-маърифий жамият томонидан қабул қилиниши 
шарт. 
Инновацион илмий педагогик назариялар таҳлили таълимда инновацион жараёнларнинг 
қуйидаги 
хусусиятларини 
аниқлашга 
имкон 
берди: 
- нисбий, инновациянинг даврий такрорланиши, инновацияларнинг жамиятдаги ижтимоий-иқтисодий 
ўзгаришлари; 
- инновациянинг амалиётда назарияга нисбатан устуворлиги ва назарий асосга таянган ҳолда пайдо 
бўлиши; 
- 
дунёнинг 
илмий ҳолатдаги 
таълим ўзгаришларида инновацияларнинг шартлилиги; 
- таълимда янгилик яратувчисига ҳар доим илмий тафаккур билан кундалик шуғулланувчи ва шу 
сабабли 
унинг 
таъсирини 
бошдан 
ўтказган 
таълим 
берувчи 
ҳисобланиши; 
-инновацияларнинг 
«миллий 
характери» 
ва 
ҳ.к. 
Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, таълимда универсал инновациялар ҳам мавжуд, мисол учун, таълим 
тизимида турли компютер дастурларидан муваффақиятли фойдаланиш бутун дунё бўйлаб амалга 
оширилган шундай инновациялар ҳам мавжудки, улар анча қийинчиликлар билан амалга 
оширилмоқда. Бугунги кунда янги таълим парадигмасига мос келиш учун, ўзини мақсадли равишда 
ижодий шахс сифатида шакллантиришни ўрганиш жуда муҳим ҳисобланади. Инновацион таълим 
жараённи таълим олувчи субъектининг шаклланиш жараёни деб аташ мумкин, чунки, бу таълим 
олувчи шахси ва унинг касбий-технологик маданияти бўйича таълим жараёнининг технологик 
ташкиллаштирилганлигининг 
натижасидир. 
Таъкидлаш 
жоизки, 
таълим 
жараёнининг 
технологизацияси учта асосий мақсадларни ҳал қилади. Булар: 
- Давлат манфаатларига мос ҳолда, таълим олувчини бўлажак мутахассис сифатида тайёрлайди; 
- Таълим олувчини жамият аъзоси сифатида шакллантириб, ижтимоий тажриба ва қадриятларни, 
меъёрларни англаган жамият манфаатлари билан ҳамоханг фаолият кўрсатувчи кадрни тайёрлайди; 

---

211 
- Таълим олувчини фаол, ташаббускор, мантиқан фикрловчи индивид сифатида ривожлантиради.
Касбий жиҳатдан муваффақиятли таълим берувчиларнинг малакалари ва касбий сифатлари 
замонавий олий таълимнинг асосий реал талабларидандир. Инноватор-педагоглар бугунги кун 
профессионал таълимининг талаби бўлиб, касбий чўққиларга эришиш учун малака ошириш, қайта 
тайёрлаш курсларида таълимни чуқурлаштириши зарур. Натижада ўқитувчилар ўз фаолиятларини 
баҳолашнинг янги усулларини топиш, касбига бўлган қарашларни ўзгартириш, педагогик ва ижодий 
қобилиятларини трансформация қилиш, яъни бошқаларга ўргатиш ҳамда ўқитувчиларда касбий 
функциялари 
туғрисидаги 
тор 
тушунчаларнинг 
ўзгаришига 
олиб 
келади. 
Инновацион таълим концепцияси куйидаги ғоялардан иборат: 
- Рағбатлар ва диспозициялар асосида икала субъект томонидан касбий фаолиятни онгли равишда 
таҳлил қилиш; 
- Меъёр ва стандартларга танқидий муносабат; 
- Маънолар тизимини тўзиш ва уни тансифлаш; 
- Касбий маданият, муҳит ва янгиликларга очиқлик; 
- Ҳар қандай фаолиятга ижодий ёндошиш; кўрсатилган меъёрлардан четга чиқиш, ташаббускорлик; 
- Иккала субъектнинг ўз-ўзини реализация қилишига интилиши; 
- Таълим мазмуни элементларини такомиллаштириш. 
Профессионал таълимда, касб эгасини тайёрлашда, кадрлар сиёсатида, харидор ва 
таъминотчилар билан ишлашда, умуман, таълим муассасаси фаолиятидаги барча жабҳаларда 
инновацияларни қўллаш орқали тизимнинг барқарор ривожланишига эришилади.