29-савол: Ўзбекистон республикасида қимматли қоғозлар бозори ва уни ривожлантириш истиқболлари
29-жавоб: И.Каримов “Ўзбекистон бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли (1993) ва «Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йўлида»(1995) асарларида иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш йўлида қимматли қоғозлар ривожлантириш истиқболларининг аҳамияти хусусида алоҳида тўхталиб ўтган. Қимматли бозори ва уларни қоғозлар бозори бозорнинг махсус тури бўлиб, у маблағлар бозоридир. Бу ерда пул ва пулга тенглаштирилган қоғозлар олди-сотти қилинади. Қимматли қоғозлар бозорида фирмалар, банклар, молия муассасалари, давлат ва аҳоли қатнашади. Қимматли қоғоз бозорида акция, облигация, хазина мажбуриятлари, сертификатлар олди-сотди қилинади. Қимматли қоғозлар дастлабки сотилиши фонд бозорида ўтказилади, чиқарилган қимматли қоғозлар обуна шаклида ёки рўйхат ва ҳар идорларга сотилади. Уларнинг қайта сотилиши иккиламчи фонд бозорида бўлади. Уни фонд биржаси деб юритилади. Масалан: Тошкент фонд биржасида 1995 йилда 900та акциядорлик жамиятлари чиқарган жами 1 млрд сўмлик акциялар сотилган. Фонд биржасида брокерлар биржачилар ва чайқовчилар иш юритади. Брокерлар бировлар номидан қимматли қоғозларни сотадилар ёки сотиб оладилар. Ўз хизмати учун олинган ёки сотилган акциялар суммасига фонд тариқасида белгиланадиган комиссион ҳақ оладилар. Ўзбекистонда қимматли қоғозлар аста-секин ривожланиб келмоқда. И.Каримов айтганидек, ўз маблағларининг бир қисмини йирик корхоналарни акцияларига қўйишни истаган ҳар бир киши шундай имкониятга эга бўлиш керак. Бунинг учун қимматли қоғозларнинг очиқ савдосини ўтказиб туриш, интеграция компаниялари, фондлари, клиринг ва агентлик тармоқларини ташкил қилиш орқали қиматли қоғозлар бозори инфраструктурасини вужудга келтириш зарур. Бунинг учун аҳоли орасида кенг тушунтрииш ишларини олиб бориш талаб этилади.
30-савол: Хорижий сармоялар: иқтисодиётда улардан фойдаланишнинг иқтисодий-ижтимоий ахамиятлари
31-жавоб: И.Каримов «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида» (1997) номли китобида хорижий сармояларни Ўзбекистон иқтисодиётига киритилиши ва унинг учун аҳамиятини ҳар томонлама илмий асослаб берган. Мустақиллик даврида Ўзбекистонни жаҳон цивилизациясига кенг кўламда интеграциялашуви, иқтисодиётга чет эл сармояларини олиб кирилиши учун ҳуқуқий ва ташкилий шароитлар яратилди. «Чет эл инвестициялари ва хорижий инвесторлар фаолиятининг кафолатлари тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Ўзбекистон «очиқ эшиклар» сиёсатини олиб бормоқда. Дунёда бирор бир давлат чет эл сармоясисиз тараққиётнинг юксак босқичига кўтарила олмайди. Ўзбекистондаги сиёсий барқарорлик, табиий бойликлар ва яратилган шароитлар чет элда бизнинг мамлакатимизга нисатан катта қизиқиш уйғотмоқда. Бугунги кунгача 10 млрд. доллардан ортиқ иқтисодиётга чет эл инвестицияси киритилди. Буни биз «Зарафшон-Ньюмонт», «Узбат», «Асака ДЭУ», «Элтекс» ва бошқа корхоналарни кўрсатиш мумкин. Чет эл сармояларининг киритилиши ҳам сиёсий, ҳам иқтисодий-ижтимоий аҳамиятга эга: 1.Ўзбекистон иқтисодиётини янги замонавий технологиялар билан қуроллантиради 2.Экспортбоб маҳсулотлар ишлаб чиқариш ривожланади. 3.Халқаро ҳамкорлик янги босқичга кўтарилади. 4.Мамлакатимиз валюта тизими кўпаяди. Энг муҳими янги иш ўринлари яратилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |