2- мавзу: Керамик материаллар ва буюмлар (кмб). Гилтупроқ таркиби, хоссалари. Гилтупроқни куйдиришда физик-кимёвий жараёнлар. Керамик буюмлар ишлаб чиқариш технологияси, турлари, хоссалари, ишлатилиши. Режа

Фасадбоп керамик плиталар пластик ва ярим қуруқ пресслаш усулларида тайёрланади. Фасад плиталари глазурланган ва сирланмаган, силлиқ ва релеф юзали ҳолда 26 типда 292х192х9 мм дан 21х21х4 мм гача ўлчамларда ишлаб чиқарилади. Стандарт бўйича бошқа ўлчамдаги плиталарни ишлаб чиқариш рухсат этилади. Плиталарнинг сув шимувчанлиги 5 ва 7-10% бўлиши мумкин. Совуққа чидамлиги 35 ва 50 цикл бўлади.
Плиталар ғиштли биноларни, темирбетон панелларни, цоколларни ташқи томонини безашда, ер ости йўлакларини қоплашда ишлатилади. (4-расм).
Гилам нусха керамика турли рангли, глазурланган ва сирланмаган кичик ўлчамли плиткалар бўлиб, гилам нусхасида крафт қоғозга ўнг юза билан елимланади. Қоришма билан яхши ёпишиши учун юзаси тарам-тарам ҳолда тайёрланади. Гилам нусха кошинкор плиткалар ўлчамлари 48х48 ва 22х22 мм, қалинлиги 4 мм, улардан тайёрланган гиламлар ўлчами 724х46 ва 672х424 мм ҳолда заводда тайёрланади. Плиткаларнинг сув шимувчанлиги 12% гача, совуққа чидамлиги эса 25 циклдан кам бўлмаслиги керак.
Плиткалар уйсозлик темирбетон панелларни ташқи юзаларини, транспорт ва спорт иншоотлари, савдо марказлари каби биноларни безашда ишлатилиши мумкин.

4-расм. Фасадбоп керамик плиткалар


Ички деворларга қопланадиган плиткалар. Девор қопланадиган плиткалар майолика ва фаянс турларига бўлинади. Фаянс плиткалари каолин, дала шпати ва кварц қуми аралашмаси, майолика эса қизил гиллардан пресс автоматларда ярим қуруқ, пресслаш усулларида тайёрланади.
Плиткалар сирланган ва сирланмаган, гулли ва гулсиз, релеф-орнаментли, шаффоф, ялтироқ ва ялтирамайдиган, бир хил рангли ва турли рангли бўлиши мумкин. Плиткалар шакли ва ишлатиш жойига қараб квадрат, тўғри тўртбурчак, фасон шаклли бўлади.
Ички безак плиткалари 150х150 мм, 150х100 мм, 150х75 мм ва қалинлиги 4-6 мм ва бошқа ўлчамларда ишлаб чиқарилади (5.5-расм). Ички девор плиткаларининг сув шимувчанлиги 16% гача, эгилишдаги мустаҳкамлик чегараси 12 МПа бўлиши, 125±5⁰С дан 15-20⁰С гача ҳарорат ўзгаришида дарзлар ҳосил бўлмаслиги керак.
Гилам нусха-кошинкор плиткалар қуйма усулда тайёрланади. Плиткалар 20 тур ўлчамларда ишлаб чиқарилади: чеккалари 25, 35, 50, 75, 100 ва 125 мм квадрат, 25х100 мм тўғри тўртбурчак шаклида ва бошқа ўлчамларда бўлиши мумкин. Плиткаларнинг қалинлиги 2,5 мм, ташқи юзаси эса турли рангли ва фактурали бўлади.
Ички деворларни безак плиталари турар жой, жамоат ва саноат биноларининг санитария-гигиена хоналарини безашда, конструкцияларни намдан ва вақтинча алангадан сақлаш мақсадида қопланади.