|
Muvaffaqiyatli ekspert tizimlari misollari
Ekspert tizimlar tashkilotlarga ko‘pgina afzalliklarni taqdim etadi, jumladan, yaxshi qarorlar, hatolar kamayishi, harajatlarning kamayishi, o‘qitish vaqtining qisqarishi, sifatning va xizmatning eng yuqori darajasi. Con-Way Transportation o‘zining umumiy milliy yuk tashish marshrutlarini rejalashtirishni avtomatlashtirish va soddalashtirish uchun magistral Line nomli ekspert tizimini yaratdi. Ekspert tizimi har kecha 25 shtatga va Kanadaga 500000 og‘ir yuq tashish uchun yuk mashinalariga haydovchilarni tayinlashda dispetcherlar rioya etishi lozim bo‘lgan biznes-qoidalarni o‘z ichiga oladi. Magistral Line Sun kompyuter platformasida ishlaydi hamda mijozlarni, drayverlarni, yuk mashinalarini, pritseplarni jo‘natishning kundalik so‘rovnomalari to‘g‘risidagi Oracle ma’lumotlar bazasida saqlanayotgan ma’lumotlardan foydalanadi. Ekspert tizimi minglab qoidalardan va dasturiy kodning 100000 satrlaridan foydalanib, kundalik yuk tashishning 95 foizi uchun marshrut rejasini yaratadi. Con-Way dispetcherlari ekspert tizimi taqdim etgan marshrut rejalariga o‘zgarishlar kiritadi. Con-Way tizimga kiritgan o‘zining 3 mln dollarlik investitsiyalarini haydovchilar sonini kamaytirish hisobiga, pritsepga ko‘proq yuk taxlash hisobiga, shuningdek mevalarni saralashdan ko‘rgan zararni kamaytirish hisobiga ikki yil mobaynida qopladi. Tizim shuningdek dispetcherlarning tungi charchatadigan vazifalarini kamaytiradi.
Garchi ekspert tizimlariga ishonchli va umumiy inson zakovati etishmasada, ularning cheklovlari yaxshi idrok etilsa ular tashkilotlarni afzalliklar bilan ta’minlashi mumkin. Ekspert tizimi yordamida masalalarning faqatgina aniq turlari xal etilishi mumkin. Odatda menedjerlar duch keladigan shakllanmagan muammolarni echishda ekspert tizimlar kam foyda beradi.
Ko‘pgina ekspert tizimlari rivojlanish sohasida katta, davomiy va qimmat harakatlarni talab etadi. Mnogie ekspertnie sistemi trebuyut bolshix, dlitelnix i dorogostoyashchix usiliy v oblasti razvitiya. Ko‘p sonli ekspertlarni ishga olish yoki ularni o‘qitish ekspert tizimi tuzishdan arzonroq bo‘lishi mumkin. Odatda, ekspert tizimi ishlaydigan muhit uzluksiz o‘zgarib turadi, shu tariqa ekspert tizimi ham doimiy ravishda o‘zgarib turishi kerak. Ayrim ekspert tizimlari, ayniqsa yirik ekspert tizimlar shu qadar murakkabki, bir necha yildan keyin tizimga xizmat ko‘rsatish harajatlari tizimni ishlab chiqish harajatlariga teng bo‘ladi.
Ekspert tizimlar birinchi navbatda ayrim ekspertlarning noaniq bilimlarini qo‘lga oladilar, biroq tashkilotlar ko‘p yil davomida to‘plagan jamoat bilimlariga va tajribalariga ega. Ush bu tashkiliy bilimlar tasdiqlovchi bazadan foydalanib qo‘lga kirtilishi va saqlanishi mumkin. Mutaxassis insonning oldingi tajribasining ta’rifi hujjatlashtiriladi va foydalanuvchi shu kabi parametrlarga duch kelganda keyinchalik ularni olishi uchun ma’lumotlar bazasida saqlanadi. Tizim yangisiga o‘hshash saqlanayotgan muammoli xodisalarni izlashni bajaradi, yaqish joylashganini kerakli deb topadi va eski korpus echimlarini yangi korpusga qo‘llaydi. Muvaffaqiyatli echimlar yangi ishga joylashtiriladi va ikkisi ham boshqa hodisalar singari bilimlar bazasida saqlanadi. Muvafaqiyatsiz echimlar ham ma’lumotlar bazasining ishiga echimlar nima uchun ishlamagani to‘g‘risidagi tushuntirishlar bilan birga (11. 7-rasmga qarang).
Ekspert tizimlar inson ekspertlardan olingan IF-THEN-ELSE qoidalar to‘plamidan foydalanish yo‘li bilan ishga tushiriladi. Bilimlar bir qator hodisalar sifatida namoyon bo‘ladi, ush bu yuilimlar bazasi doimo foydalanuvchilar tomonidan kengayadi va aniqlashtiriladi. Fikr yuritib siz hodisalarni tibbiy diagnostika tizimlarida yoki mijozlarni qo‘llab quvvatlash tizimlarida ko‘rishingiz mumkin, u erda foydalanuvchilar avvalgi hodisalarni olishlari mumkin, ularning ta’rifi yangilariga to‘g‘ri keladi. Tizim hodisalarning mos tushishiga asoslangan bo‘lib echim topilishini nazarda tutgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
