18-мавзу: Қадимги Ҳиндистонда архив ишининг илк кўринишлари. Император архивлари. Қадимги Ҳиндистон архивидаги дипломатик ёзишмалар

Ведалар(санскритча веда — билим)— Ҳиндистон ёзма адабиётининг қадимги ёдгорлиги. Милоддан аввалги 2-минг йилликнинг охири — 1-минг йилликнинг бошида яратилиб, Веда тўпламлари деб номланади. Бу маданий ёдгорликдан бизгача 4 та кисм (самҳита): «Ригведа» (қасида, мадҳия, дуолар тўплами), «Самаведа» (қўшиқлар тўплами), Аюрведа ёки Яжурведа (қурбонлик қилиш йўллари), Атҳарваведа (сеҳрли дуолар тўплами) етиб келган. Веда адабиёти бир неча минг йиллар давомида шаклланиб, қадимги ҳиндлар тарихидаги турли жамиятларнинг диний-фалсафий, эстетик тараққиёт даражаларини ифодалайди.

Ведалар(санскритча веда — билим)— Ҳиндистон ёзма адабиётининг қадимги ёдгорлиги. Милоддан аввалги 2-минг йилликнинг охири — 1-минг йилликнинг бошида яратилиб, Веда тўпламлари деб номланади. Бу маданий ёдгорликдан бизгача 4 та кисм (самҳита): «Ригведа» (қасида, мадҳия, дуолар тўплами), «Самаведа» (қўшиқлар тўплами), Аюрведа ёки Яжурведа (қурбонлик қилиш йўллари), Атҳарваведа (сеҳрли дуолар тўплами) етиб келган. Веда адабиёти бир неча минг йиллар давомида шаклланиб, қадимги ҳиндлар тарихидаги турли жамиятларнинг диний-фалсафий, эстетик тараққиёт даражаларини ифодалайди.

Веда ичида энг қадимгиси «Ригведа» ҳисобланади. У 10 китоб (мандала) дан иборат. Бунда табиатдаги нарса ва ҳодисалар (осмон ўзгариши, қуёш, юлдузлар, момақалдироқ, шамол, ёмғир, тоғлар, дарёлар) илоҳий кучлар сифатида гавдалантирилиб, улар шарафига қўшиқлар, мадҳиялар тўқилган, уларга қурбонликлар келтирилган. Инсоният ҳаёти, унинг бахт-саодати ана шу кучларга боғлиқ ҳолда тасаввур қилинган, «Ригведа»га кўра, Индра — момақалдироқ илоҳи, Митра — Қуёш тангриси, Варуна — Осмон маъбуди, Агни — Олов маъбуди, Яма — ажал, ўлим келтирувчи, Сама — Ой маъбудаси, Рита —Коинот тартибини англатади. «Ригведа» қўшиқларини тўпловчилар риши (илоҳий қўшиқларни тўқувчи донишманд)лар деб аталган.

Веда ичида энг қадимгиси «Ригведа» ҳисобланади. У 10 китоб (мандала) дан иборат. Бунда табиатдаги нарса ва ҳодисалар (осмон ўзгариши, қуёш, юлдузлар, момақалдироқ, шамол, ёмғир, тоғлар, дарёлар) илоҳий кучлар сифатида гавдалантирилиб, улар шарафига қўшиқлар, мадҳиялар тўқилган, уларга қурбонликлар келтирилган. Инсоният ҳаёти, унинг бахт-саодати ана шу кучларга боғлиқ ҳолда тасаввур қилинган, «Ригведа»га кўра, Индра — момақалдироқ илоҳи, Митра — Қуёш тангриси, Варуна — Осмон маъбуди, Агни — Олов маъбуди, Яма — ажал, ўлим келтирувчи, Сама — Ой маъбудаси, Рита —Коинот тартибини англатади. «Ригведа» қўшиқларини тўпловчилар риши (илоҳий қўшиқларни тўқувчи донишманд)лар деб аталган.