18. 4-§. Organizm to ‘qimalarining to ‘la qarshiligi (impedansi). Reografiyaning fizik asoslari

0 ,0 1
0 , J
I
10 v,kGs
o ‘rtacha qiym atining to k n in g chas-
19.4- rasm.
totasiga bog‘liqligi ko‘rsatilgan. Agar tok
kuchini uning sezilarli b o ‘sag‘asi qiy-
matidan oshirilsa, u holda b o ‘g‘inlarining
shunday egilishini hosil qilish mumkinki, unda odam o‘z holicha qo‘lini ocha
olmaydi va o ‘tkazgichdan — kuchlanish m anbaidan xalos bo‘lolmaydi. Bu
tokning minim al kuchiga q o ‘yib yubormaydigan to k bo ‘sag‘asi deyiladi.
Toklaming bundan kichik kuchlari qo‘yib yuboruvchi hisoblanadi.
Q o‘yib yubormaydigan tok bo ‘sag‘asi — muhim param etr, uning ortishi
odam uchun xavflidir. Q o‘yib yubormovchi tok b o‘sag‘asining qiymatlari ham
normal taqsimot qonuniga b o ‘ysunadi. 19.4- rasmda (2- egri chiziq) sinovdan
o ‘tkazilayotgan erkaklar guruhi uchun qo‘yib yuborm ovchi t o k bo‘sag‘asi
o ‘rtach a qiymatining chastotaga bog‘liqligi grafik ravishda ko‘rsatilgan. Tok
yurakka ta ’sir etganda qorinchalarining fibrillatsiyasini hosil qilishi mumkin, bu
esa odamning nobud b o ‘lishiga olib keladi. Fibrillatsiyani chaqiruvchi tok
kuchining bo‘sag‘asi yu rakdan oqib o‘tuvchi tokning zichligiga, chastotasiga
va uning ta ’sir etish m uddatiga bog‘liq.
Taxminan 500 kGs dan yuqori chastotada ionlarning siljishi, ularning
molekular-issiqlik h arak at tufayli siljishi bilan tenglasha oladi, shuning uchun
to k yoki elektro magnit to ‘lqin q o ‘zg‘atish ta’sirini ko‘rsata olmaydi. Bu holda
asosiy birlamchi effekt issiqlik ta’sir hisoblanadi. Yuqori chastotali elektromagnit
tebranishlarining isitib davolashi grelkada amalga oshiriladigan usuldan qator
ustunliklarga ega. Ichki organlami grelkada isitish tashqi to ‘qim alar— teri va
teri osti yoq hujayralarining issiqlik o‘tkazuvchanligi ichki qismlarida hosil bolgan
issiqlik hisobiga sodir bo ‘ladi, ya’ni uni qayerda kerak bo‘lsa, shu yerda vujudga
keltirish mumkin.
Ajralib chiqadigan issiqlik to ‘qim alarning dielektrik singdiruvchanligiga,
ularn ing solishtirma qarshiligiga va elektromagnit tebranishlar chastotalariga
bog‘liq. Kerakli chatotani tanlab olib ,,termoselektiv“ ta ’simi amalga oshirish,
ya’ni kerakli to ‘qim a va organlarda ko‘proq issiqlikni hosil qilish mumkin.
Yuqori chastotali tebranishlar bilan isitishning qulayligi shundaki, generator
quwatini sozlab, ichki organlarda issiqlik ajralishining quwatini boshqarish, ayrim

---

m uolajalarda esa issiqlikni dozalash m umkin. Elektromagnit tebranishlar va
tolqinla r issiqlik ta’siridan tashqari, katta chastotalarda ayrim spetsifik ta’sirga
olib keluvchi, ichki molekular jarayonlarni ham uyg‘otadi.
T o ‘qimalami isitish uchun katta tok yuborish lozim. T a’kidlab o‘tilishicha,
bunday hollarda o‘zgarmas tok yoki past tovush va hatto, ultratovush chastotali
tok elektrolizga va to‘qimalarning buzilishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun
tok bilan isitishda yuqori chastotali tokdan foydalaniladi( 18.9- §ga qarang).
T o ‘qimalarni isitishga sarflanuvchi tok quvvatini