16-gruppacha elementlari va ularning birikmalari Reja: Elementlar atomlari xossalarining umumiy tavsifi va elektron formulalari Kislorod va uning olinishi

Suvning metallmaslar bilan ta’siri. Metallmaslar uncha faol emas.Qizdirilganda reaksiya borishi mumkin. Suv ba’zi metallmaslar bilan qizdirilganda birikadi. C + H₂O CO↑ + H₂↑
4B + 6 H₂O 2B₂O₃ +3H₂↑ yoki H₃BO₃ hosil bo’ladi.
Odatdagi sharoitda galogenlar suv bilan ftor shiddatli, qolganlari sekin reaksiyaga kirishadi.
F₂ + H₂O = 2HF + O^*
Bu reaksiya bir muncha murakkab bo’lib, reaksiyada OF₂, O₂F₂, O₃ va H₂O₂ lar ham hosil bo’lishi mumkin. Qolgan galogenlarning suv bilan reaksiyalari qaytardir.
C l₂ + H₂O HCl + HClO
B r₂ + H₂O HBr + HBrO
J ₂ + H₂O HJ + HJO
CH₄ + 2H₂O = 4H₂ + CO₂ (qizdirilganda)
2) suv elektr toki yordamida parchalanadi.U ham oksidlovchi, ham qaytaruvchi bo’ladi:
3) suv ba’zi metall oksidlari bilan ham reaksiyaga kirishadi:
Aktiv metallarning oksidlari suv bilan birikib oksidlar hosil qiladi.
K₂O + H₂O = 2KOH - ∆H
CaO + H₂O = Ca(OH)₂ - ∆H
^{so’ndirilmagan ohak so’ndirilgan ohak}
Bu reaksiyaga ohakni so’ndirish deyiladi. Reaksiyada juda katta issiqlik chiqadi, hatto suv qaynab ketadi. Ohakni so’ndirishda kalsiy oksidi ustidan suvni emas, aksincha suvga oz-ozdan CaO solinadi. Aksincha, ohak kuyadi (ivib) qoladi deyiladi. Suv deyarli barcha metallmaslarning oksidlari bilan reaksiyaga kirishib kislotalar hosil qiladi:
SO₂ + H₂O = H₂SO₃ - sulfit kislota;
SO₃ + H₂O = H₂SO₄ – sulfat kislota;
P₂O₃ + 3H₂O = 2H₃PO₃ – fosfit kislota;
P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄ – fosfat kislota;
N₂O₃ + H₂O = 2HNO₂ – nitrit kislota;
N₂O₅ + H₂O = 2HNO₃ – nitrat kislota;
CO₂ + H₂O = H₂CO₃ – karbonat kislota.
Bu reaksiyalarda ham ma’lum darajada issiqlik ajralib chiqadi. Ko’pchilik tuzlar suvda eriganda gidrolizga uchraydi (gidroliz mavzusiga qarang) ammo, ayrimlari suvda batamom parchalanadi:
Al₂S₃ + 6H₂O = 2Al(OH)₃↓ + 3H₂S↑
Suv o’zgarmas elektr toki yoki juda yuqori temperaturada (t⁰>2000⁰C) parchalanadi.

Ko’pchiligi suvda erimaydi ZnO, TiO₂, Cr₂O₃, Fe₂O₃.
5) Suv gidratlar va kristallogidratlar hosi qiladi: sovutilganda eritmadan tuz molekulalari o’zlari bilan ikki yoki bir qancha suv molekulalarini biriktirib cho’kmaga tushadi. Tarkibida suv molekulalari mustaqil birlik sifatida bo’lgan kristall moddalarga kristallogidratlar deyiladi. Kristallogidratlar tarkibidagi suvga kristallizasion suv deyiladi:
Masalan, CaSO₄^.2H₂O-tabiiy gips, Na₂SO₄^.10H₂O-glauber tuzi, KAl(SO₄)₂^.12H₂O-achchiq tosh. Sulfat kislotaning ayrim tuzlariga FeSO₄^.7H₂O, MgSO₄^.7H₂O, CuSO₄^.5H₂O kuporoslar deyiladi. Kristallogidratlar qizdirilganda suvni yuqotadilar:
CuSO₄^.5H₂O CuSO₄ + 5H₂O↑
^{havo rang oq}
Kristallogidratlar kompleks birikmalarga mansub, suv molekulalari ligand rolini o’ynaydi.
Yana gidratlar hosil bo’lishiga misol keltiramiz:
H₂SO₄ + H₂O = H₂SO₄^.H₂O (sulfat kislota gidrati)
NaOH + H₂O = NaOH^.H₂O (natriy ishqori gidrati)
Bu moddalar suvni qurutuvchi agentlar sifatida ishlatiladi. Ular yordamida atmosfera havosidagi suv bug’larini tozalash mumkin. Suvga xos bo’lgan eng ahamiyatli reaksiya o’simliklarda kraxmalning sintez qilinishi va natijada kislorodning ajralishidir:
6n CO₂ + 5n H₂O = (C₆H₁₀O₅)_n + 6n O₂ (Yorug’lik ta’sirida)