15-mavzu: Buxgalteriya hisobining tarixi va rivojlanishi Reja: Hisobchilikning paydo bo’lishi va ririvojlanishi tarixi

ochganimizni 
... 
bilmaydilarmi”? Oyatdagi 
“...ochganimizni...”
iborasi albatta 
portlash
asosida ruy 
beradi. Quron oyati hamda «Ulkan Portlash» hodisasi o’rtasidagi aql bovar qilmas 
o’xshashlikni ko’ring, 1450 yil ilgari paydo bo’lgan bir kitobda qanday qilib bunday 
ilmiy haqiqat keltirilgan bo’lishi mumkin? Duniyo olimlari taxmin qilgandek, olam 
biologik jarayonlarni portlashi asosida yuzaga kelmagan, balki Olloh tomonidan 
Uning irodasi bilan yaratilgan. 
Ilm-fan anchagina rivojlanib olgachgina, hujayraning asosiy qismi sanalgan 
sitoplazmaning 80% i suvdan iborat ekani aniqlandi. So’nggi tadqiqotlarning 
ko’rsatishicha, ko’p organizmlar 50%-90% atrofida suvdan tarkib topgan, 
shuningdek, har bir tirik jon yashash uchun suvga o’ta muhtoj ekani ham ma’lum 
narsa. Bu haqida Ollohning kalomida shunday oyat nozil bo’lgan: 
«Alloh hamma 
jonivorni suvdan yaratdi» (24–sura, 45-oyat). 
Quyidagi Quron oyatlari ham 
insonning suvdan yaratilganiga dalolatdir
7
. 
1450 yil ilgari insoniyatga har bir tirik narsa suvdan yaratilgani ma’lum 
narsamidi? Albatta yo’q. Quronda kelgan ilmiy faktlarni tasodifga yo’yish sog’lom 
aqlga to’g’ri kelmaydi va haqiqiy ilmiy yondashuvga zid bo’ladi, chunki, Qurondagi 
6
.“Kufr keltirganlar osmonlaru yer bitishgan bo’lgan ekanini, bas, Biz ularni ochganimizni va suvdan har 
bir tirik narsani qilganimizni bilmaydilarmi?....” ( 21- sura, 30 – oyat).
8. Biz uni nutfadan yaratganimizni bilmasmi?! Endi esa, u ochiq – oydin xusumatchi bo’lib turipdi?! Yasin surasi 77-
oyat. Mu’minun surasining 12-oyatda U Zot shunday marhamat qiladi: “Qasamki batahqiq, insoni loy zubdasidan 
yaratdik”, 25 sura, 54 – oyatda olloh shunday marhamat qiladi. «U suvdan bashar yaratgan va uni nasl-nasab, quda-
anda qilib qo’ygan Zotdir. Robbing qodir bo’lgan Zotdir»). 
9. «Biz ularga ham ufqlardagi, ham o’z nafslaridagi oyat-belgilarimizni ko’rsatamiz. Toki ularga Uning haqligi 
ravshan bo’lsin. Sening Robbing har bir narsaga shohid ekanligi kifoya qilmasmidi?!» (41-sura, 53-oyat). Qur’on 
quyidagi oyatda, barcha insonlarni koinotning yaratilishi haqida bir tafakkur qilib ko’rishga chorlaydi: «Albatta, 
osmonlaru yerning yaratilishida va kecha-kunduzning almashinishida aql egalari uchun belgilar bor» ( 3-sura, 190-
oyat). 
10. “Baqara” surasining 282-oyatida Olloh shunday marhamat qiladi
: 
“Ey mo’minlar, bir-biringiz bilan qarz 
muomilasini qilsangiz, yozib qo’yinglar! Oralaringizdan bir kotib adolat bilan yozsin! Parvardigori bo’lmish Ollohdan 
qo’rqsin va u qarzdan biror narsa kamaytirib yozmasin! Zimmasida qarzi bo’lgan kishi yozdirsin! Hech bir kotib Alloh 
bildirgan yozishdan bosh tortmasin, albatta yozsin!” 

---

ilmiylikni Quronning o’zi baralla eolon qilib qo’ygan
8
. Qurondagi ilmiy dalillar 
uning ilohiy ekanini tasdiqlamoqda. 14-asr ilgari, bu darajada salmoqli ilmiy 
dalillarni o’zida mujassam qilgan mana shunday bir kitobni yozishga hech bir odam 
bolasi qodir bo’lmagan