15-maruza. Антенналар ва уларнинг классификацияси Режа: 1

 
Уланишларни бошқариш усулига кўра: 
марказлашган ва тақсимланган 
бошқариш усулларига бўлинади. Тақсимланган бошқариш усуллари 
таъсир зонаси битта бўлганда ёки зоналар сони кам бўлганда 
қўлланилади. Бу ҳолда бўш канлларни қидириб топиш мижоз қурилмаси 
томонидан амалга оширилади. Марказлашган бошкариш усули таъсир 
зоналари ва мижозлар сони кўп бўлганда қўлланилади. Бу ҳолда тизимни 
бошқариш учун махсус алоҳида канал ҳосил қилинади.
Транкли алоқа тизимларида ҳар бир частота учун алоҳида 
ретрансляторлар қўллаш орқали частота каналлари ҳосил қилиниши мумкин 
ёки кенг оралиқли ретрансляторлар қўлланилиши мумкин. Иккинчи ҳолда 
ретранслятор барча частоталар учун умумий бўлади ва барча частота 
каналларига хизмат кўрсатади.
Турли хилдаги транкли тизимлари ва уларнинг қурилмаларини ўзаро 
мос тушиши интерфейсларни стандартлаштириш орқали амалга оширилади. 
Транкли алоқа тизимининг энг кўп тарқалган протоколлари қуйидагилар: 
МРТ 1327, EDACS ва TETRA. 
МРТ 1327 стандарти Буюк Британия почта ва телекоммуникация 
вазирлиги томонидан ишлаб чиқилган. У, асосан, транкли алоқа тизими 
қурилма ҳолатини бошқариш ва назорат қилиш маълумотларини узатиш 
протоколини (ёки бошқача қилиб айтганда сигнализация маълумотларини) 
аниқлайди. Бу ҳолда маълумот хабарлари аналог радиоканал орқали
узатилади. Бу стандартда 1, 2 кбит/с тезликли 500 та алоқа каналлари ҳосил 
қилинади. Бу каналлар 201, 2125 – 207, 4875 МГц (МРТ 1347 – қабул қилиш 
частотаси) ва 193, 2125 – 199, 4875 МГц (МРТ 1343 – узатиш частотаси) 

---

частоталарда ҳосил қилинади. Ҳар бир дуплекс канал 12,5 кГц кенгликка эга 
бўлган оралиқни эгаллайди. Айни бир узатиш ва қабул қилиш каналлари 
орасидаги частота фарқи 8 МГц га тенг.МРТ 1327 тизимларида алоҳида 
бошқарув каналлари мавжуд. Агар чақирув барча каналлар банд бўлган 
пайтда келиб тушса, бу чақирув навбатга қўйилади.
Ericsson фирмаси томонидан EDACS 
(Enhanced Digital Access 
Communications System) 
деб номланган
 
транкли алоқа тизими стандарти 
ишлаб чиқилди. EDACS стандартида (тизимида) икки турдаги каналлар 
қўлланилади: ишчи канал ва бошқарув канали. Бошқарув каналлари мобил 
станциялар ва тизимнинг бошқарув қурилмалари орасида сигнализация 
рақамли маълумотлари алмашиш учун қўлланилади. Ишчи каналлари мобил 
станциялар орасида маълумот алмашиш (сўзлашув ёки маълумотлар) 
ишлатилади. EDACS тизимида сўзлашув сигналлари рақамли кўринишда 
узатиладиган ҳам аналог, ҳам рақамли станциялар ишлатилиши мумкин. 
EDACS тизимида 30 – 300 МГц, 800 МГц ёки 900 МГц частоталарди канал 
оралиғи 25, 30 ёки 12,5 кГц бўлган, тезлиги 9,6 кбит/с ли 20 та канал ҳосил 
қилиш мумкин.
Бир хил ишлаш тартибига эга бўлган транкли алоқа тизимларини 
умумлаштириш ва турли ишлаб чиқувчилар қурилмаларининг ўзаро 
мослашишини таъминлаш мақсадида TETRA 
(Trans-European Trunked Radio) 
умумевропа стандарти ишлаб чиқилди
. 
TETRA тизими аналог тизимлардан 
кейинги янги авлод тизими ҳисобланди. Аввалги тизимлардан фарқли 
равишда TETRA стандартида узатилаётган маълумот рақамли кўринишда 
бўлади ва каналларни ҳосил қилиш частота бўйича эмас, балки вақт бўйича 
амалга оширилади. Шу ва бошқа қўлланилган чоралар натижасида бу 
стандартда узатиш тезлиги 36 кбит/с га етди. TETRA стандарти учун умумий 
ҳолда 150 – 900 Мгц частота оралиғи ажратилган. Каналлар учун 25 кГц 
частота оралиғи ажратилади ва бу оралиқда тўртта канал жойлашади. Бу 
ҳолда қўшни каналлар орасидаги фарқ 25 к Гц, узатиш ва қабул қилиш 
радиоканаллари орасидаги фарқ 10 МГц бўлади. Европада TETRA стандарти 
учун 380 – 400 МГц оралиқда иккита дуплекс спектр қисми ажратилган. 
TETRA стандартларининг қуйидаги афзалликлари мавжуд: 
1.