14-мавзу. Меҳнат бозори ва корхоналардамеҳнат ресурсларидан фойдаланиш

14-мавзу. Меҳнат бозори ва корхоналардамеҳнат ресурсларидан фойдаланиш

1. 
   Меҳнат муносабатлари ва меҳнат ресурсларидан фойдаланиш
   

кўрсаткичлари.

2. 
   Иш хақи.
   
3. 
   Меҳнат бозори, меҳнат таклифи ва меҳнатга бўлган талаб.
   
4. 
   Рақобатлашган, монополистик ва монопсоник меҳнат бозорлари.
   

Қўлланиладиган педогогик технологиялар: “Кластер”, “Блиц сўров” усуллари.
Ишлаб чиқариш омиллари бозори деганда, меҳнат, ҳом-ашё, капитал,, ер ва бошқа ишлаб чиқариш ресурслари бозори тушунилади. Ресурслар бозоридаги талаб ва таклиф истеъмол товарлари бозори таъсирида шаклланади.
Қўшимча ёлланган бита ишчи кучидан олинадиган қўшимча даромад меҳанатнинг чекли даромадлилиги дейилади ва у MRP_L орқали белгиланади.
MRP_L= MP_L* MR
Бу ерда MRP_{L - меҳнатнинг чекли даромадлилиги,}
MP_{L- меҳнатнинг} чекли маҳсулоти.
MR-чекли даромад
Чекли даромаднинг камайиш қонига кўра меҳнатнинг чекли маҳсулоти иш вақти узайиши Билан камайиб боради. Демак, MRP_L чизиғи нарх ўзгармаса ҳам пастга қараб йўналган бўлади. 1- расм
Агар биз монопол хокимиятга эга бўлган фирманинг меҳнатнинг чекли даромадлилигини монопол бўлмаган фирманинг меҳанатнинг чекли даромадлилиги бимлан солиштирсак, қўйидаги ифодага эга бўламиз:
бу ерда ^MRP монопол ҳокимиятга эга бўлган фирманинг меҳнатини чекли даромадлилиги;
^MRP - монопол ҳокимиятга эга бўлмаган рақобатлашувчи фирманинг меҳнатини чекли даромадлилиги.
Бундан келиб чиқадики, ҳар қандай иш ҳақида истеъмол бозорида монопол ҳокимиятга эга бўлган фирма, монопол ҳокимиятга бўлмаган фирмага нисбатан камроқ ишчи ёллайди.
Меҳнатни чекли даромадлилиги MRP_L дан ишчиларни ёллашда фойдаланиш мумкин. Агар фирма ўз фойдасини ёллашни меҳнатни чекли даромадлилиги иш ҳақига тенг бўлганга қадар давом эттирди.
MRP_L =W,
бу ерда W – иш ҳақи.
Агар MRP_L < W бўлса, фирма қўшимча ишчи кучини ёллаб, ўз фойдасини ошириши мумкин.
Ушбу шарт қуйидаги 13.2-расмда ифодаланган.
Меҳнат
нархи, W
W S_{L = MRC}
W_е

MRP_L = D

L

O ^MRP (меҳнат миқдори)