14 Mavzu. Ko‘priklar arxitekturasi Reja: Kо’priklar konstruksiyasi va ularning zamonaviy turlari

Фото: Matthias Kabel/Wikipedia Фото: Matthias Kabel/Wikipedia Фото: Matthias Kabel/Wikipedia Фото: Matthias Kabel/Wikipedia Фото: Matthias Kabel/Wikipedia Конец формы
Mandalay shahridagi U Bayn yog‘och ko‘prik. Myanmadagi U Bayn (U Bein) ko‘prigining uzunligi 1,2km ni tashkil qiladi. U Bayn 1849 yilda tik daraxti yog‘ochidan qurilgan. Tik daraxti efir moyi bilan to‘yingan va shuning uchun chirishga yaxshi qarshilik ko‘rsatadi. U 1086 ta qoziqda turibdi va 482 ta oraliqqa ega. To‘qqizta joyida Iravadi daryosiga o‘tish imkonini beradigan, ochiladigan (ko‘tarma) ko‘priklar qurilgan.

Qadimgi qalqima ko‘priklar. Qadimgi Xitoyning suvda cho‘kmaydigan ko‘priklari asosan yog‘och kemalarni bir-biri bilan ulash yo‘li bilan yasalgan. Ammo ularning ba’zi turlari bambukli yoki charm sollarni o‘zaro ulash orqali ham hosil qilingan. Shansi viloyatidagi «Puszinfusyao» ko‘prigi Xitoydagi eng mashhur qalqima ko‘prik hisoblanadi. Tarixiy eslatmalarga ko‘ra, Chunsyu davrida (miloddan avvalgi 541 y.) Luchjao shahrida sin podsholigi vakili bo‘lgan Chjen ismli yosh boyvachcha ko‘p sonli otryadi va og‘ir yuki bilan szin podsholigi tomon yo‘l oladi. Ana shunda Syanszin nomli joyda, Xuanxe daryosi ustidan katta qalqima ko‘prik qurdiradi. Miloddan avvalgi 257 yilda ana shu ko‘prik o‘rnida yog‘ochdan yasalgan yana bir, Puszinfusyao deb nomlangan ko‘prik tiklanib, u kemalarni bambuk trosi bilan bir-biriga bog‘lash yo‘li bilan qurilgan. Tan sulolasi (mil. 724 y.) davrida bambuk o‘rniga temir ishlatishga qaror qilinib, daryoning ikki qirg‘og‘iga temir zanjirlarni ulash uchun to‘rtta, har birining og‘irligi 1000 tonnadan bo‘lgan temir ustunlar o‘rnatiladi.
Qadimgi Xitoydagi eng mashhur ponton ko‘priklardan biri – Alvon Qush nomli ko‘prikni tilga olmay o‘tishning iloji yo‘q. Uzunligi taxminan 125 metr, eni esa 15 metr bo‘lgan, szyankan imperator saroyining markaziy darvozasi tomon eltadigan bu qalqima ko‘prik sinxuay daryosi ustiga qurilgan edi.