13-mavzu. Shaxs kasbiy faoliyatida individual tipologik xususiyatlar. Temperament va kasbni egallash masalalari Reja

Qo‘zg‘aluvchan tip
– ularga past muloqotchanlik, verbal va noverbal 
ta‘sirlanishning sustligi xos. Ko‘p hollarda bunday odamlar mijg‘ov va badqovoq, 
qo‘pollik va koyishga, nizolar chiqarishga moyildirlar, bunda o‘zlari faollik ko‘rsatadilar. 
Ular jamoa bilan chiqishmaydilar, oilada xukumronlik qiladilar. Emotsional xotirjamlik 
xolatda ushbu tipdagi odamlar vijdonli, puxta, xayvonlar va yosh bolalarni yaxshi 
ko‘radilar. Lekin emotsional qo‘zg‘alishda ta‘sirchan, jizzaki bo‘lib, o‘z harakatlarini 
yaxshi nazorat qila olmaydilar. 
5. 
Suqiluvchi tip
– ularga o‘rtacha muloqotchanlik, mijg‘ovlik, nasihatgo‘ylikka 
moyillik, kamgaplik xosdir. Nizolarda bunday odam, odatda, tashabbuskor, faol tomon 
sifatida namoyon bo‘ladi. U qo‘l urgan har bir ishida yuqori ko‘rsatkichlarga erishishga 
intiladi, o‘ziga o‘ta talabchan, ijtimoiy adolatga alohida sezgir, shu bilan birga, jizzaki, 

---

salga ranjiydigan, shubhalanuvchi, qasoskor; ba‘zida o‘ta o‘ziga ishongan, izzattalab, 
rashkchi, yaqinlari va ishdagi qo‘l ostidagilarga nisbatan o‘ta talabchan. 
6. 
Rasmiyatchi tip
– bunday tipdagi odam nizolarga bormaydi, sust tarafni egallaydi. 
Xizmatda rasmiyatchi, atrofdagilarga ko‘plab rasmiy talablar qo‘yadi. SHu bilan birga, u 
bajonudil liderlikda boshqalarga yon beradi. Ba‘zan u yaqinlarining ozodagarchiligiga 
katta talab qo‘yadi. Uning ijobiy qirralari: vijdoniylik, puxtalik, jiddiylik, ishdagi 
ishonchlilik, yoqimsiz va nizolarni keltirib chiqaradigan qirralari esa – rasmiyatchilik, 
mijg‘ovlik, hadeb noliyverish hisoblanadi. 
7. 
Xavotirli tip
– bunday tipdagi odamlarga muloqotga kirishuvchanlikning past 
bo‘lishi, jur’atsizlik, qat’iyatsizlik, tushkun kayfiyat xosdir. Ular atrofdagilar bilan 
nizolikka bormaydilar, bunda sust o‘rinni egallaydilar, bunday vaziyatlarda tayanch 
izlaydilar. Ular quyidagi ijobiy qirralarga ega: samimiylik, o‘zini tanqid qilish, 
ishchanlik. O‘zining himoyasizligi oqibatida, shuningdek, ko‘p hollarda boshqalarning 
gunohiga javobgar, mashara bo‘lib qoladilar. 
8. 
Emotiv tip
– bunday odamlar yaxshi aloqalar o‘rnatilgan saralanganlar tor 
doirasidagi muloqotni afzal ko‘radilar. Sust tarafni egallagan holda nizolarga 
bormaydilar. Hafagarchiliklarini ichlariga yutadilar. Yoqimli qirralari: mehribonlik, 
hamdardlik, kuchli mas’uliyat hissi, ishchanlik. Yoqimsiz qirralari: o‘ta ta‘sirchanlik, 
yig‘loqilik. 
9. 
Namoyishkor tip
– aksentuatsiyaning bu tipi aloqalarni oson o‘rnatishi, liderlikka 
intiluvchanlik, hukmronlik va maqtovlarga chanqoqligi bilan harakterlanadi. Ushbu tipga 
mansub odamlar o‘ziga o‘ta ishonganligi va intilishlarining yuksakligi bilan 
atrofdagilarning g‘ashiga tegadi, muntazam ravishda nizolarni keltirib chiqaradilar, lekin 
o‘zlari faol himoyalanadilar. Ular sertakalluflik, ustalik, boshqalarni orqasidan 
ergashtirish, tafakkur va harakatlarning o‘ziga xosligi kabi ijobiy sifatlarga ega. Salbiy 
qirralari: xudbinlik, riyokorlik, maqtanchoqlik, ishyoqmaslikdir. 
10.