13– mavzu. Ra’nokabilar sinfchasining keng tarqalgan oilalari, asosiy vakillari, tuzilishi va ahamiyati Reja


Burchoqnamolar - Fabales qabilasining asosiy oila, turkum va turlari



Download 291,48 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/27
Sana25.07.2021
Hajmi291,48 Kb.
#128441
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   27
Bog'liq
13-maruza

2. Burchoqnamolar - Fabales qabilasining asosiy oila, turkum va turlari 

Bu  qabila  faqat  burchoqdoshlar  (Burchoqdoshlar)  oilasini  о‘z  ichiga  oladi.  Oilaning 

500ga yaqin turkumi, va 12000 turi butun yer yuzida tarqalgan. Ular daraxt, buta, chala buta va 

о‘t о‘simliklardir.  

Poyasi tik, о‘rmalovchi va yotib о‘suvchi. Barglari asosan murakkab uchtalik, panjasimon, 

tok  va  juft  patsimon,  ba’zan  oddiy,  yon  bargchalarga  ega.  Murakkab  patsimon  barglarni  uchki 

tomonidagi yaproqchalari ba’zan shaklini о‘zgartirib, gajaklarga, yon bargchalari esa tikanlarga 

aylangan. Gullari ikki jinsli, notо‘g‘ri (zigomorf), ba’zan tug‘ri bо‘lib shingil, boshcha, soyabon, 

boshoqsimon tо‘pgulda joylashgan. Changchisi va urug‘chilari hasharotlar yordamida, goho о‘z 

о‘zidan  changlanadi.  Gulqо‘rgoni  murakkab,  kosacha  bargi  5  ta,  kо‘pincha  qо‘shilib  о‘sgan, 

tajbargi ham 5 ta. Ustki tojibargi yirikroq bо‘lib, «yelkan», ikkita ostkisi esa, changchilarni о‘rab 

turgani  «Qayiqcha»  deb  ataladi.  Changchilar  soni  odatda  10ta  ulardan  bittasi  erkin,  qolgan  9 

tasining  chang  iplari  о‘zaro  qо‘shilib  о‘sgan.  Bazi  xollarda  10ta  changchining  chang  iplari, 

hammasi bir-biri bilan qо‘shilib, ketadi, yoki uning aksi hammasi erkin xolda bо‘ladi. Urug‘chisi 

1ta meva bargchadan tashkil topgan. Tugunchasi ustki. Mevasi dukkak. Uruglari endospermsiz. 

Gul formulasi:  ↑ ♀♂  Ca

(5)

 Co


1+2+(2)

 A

(9)



 

+1

 G 



1

 

Oila vakillari:  



1)  Nо‘xatsimon  burchoq  (Lathyrus  cicera).    Bir  yillik  о‘t.  Tog‘  yon  bag‘irlari,  butalar 

orasi, ariq va soy bо‘ylarida, ekinlar orasida uchraydi. 

2)  Osiyo  burchagi  (L.asiaticus).  Bu  ham  bir  yillik  о‘simlik  begona  о‘t  sifatida    ekinlar 

orasida uchraydi.  

3)  Yantoq  (Alhagi).  Yantoqning  О‘zbekiston  sharoitida  soxta  yantoq  (A.pseudoalhagi),  

qirgiz  yantog‘i  (  A.kirghisorum)  kabi  turlari  uchraydi.  Bularning  har  ikkalasi  kо‘p  yillik 

о‘simliklardir.  

4)  Miya  (Glycirhiza).  Keng  tarqalgan  turi  tuksiz  miya    (G.  glabra)  va  tikkanli  miya 

(G.aspera) bizning sharoitimizda adir, tog‘ va ariq, daryo bо‘ylarida, ekinlar orasida uchraydi.  

Shuningdek  boshqa  turlari:  madaniy  beda  (Medicago  sativa),  ekiladigan  nо‘xat  (Sicer 

arienticum),  kо‘k  nо‘xot  (Pisum  sativum),  yer  yong‘oq  (Arachis  hypogaeaayea),  sebarga 

(Trifolium) va boshqalar.  

Ahamiyati: Bu oila vakillarining ildizlari tuganak bakteriyalar bilan birga simbioz xolatda 

yashab  atmosferadagi  erkin    azotni  о‘zlashtirish  qobiliyatiga  ega.  Shuning  uchun  ham  bu 




о‘simliklarda  almashlab  ekishda  keng  foydalaniladi.  Oilaning  bir  qancha  turlari  tarkibida  oksil 

bо‘lganligi  uchun,  tо‘yimli    ovqat  sifatida  ishlatiladi.  Ba’zi  vakillari    moy  bо‘yoq  va  dorilar 

tayyorlanadi. Manzarali о‘simlik sifatida ham ayrim- turlari ekib о‘stiriladi.  


Download 291,48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish