13-mavzu. Meda kasalliklarining ratsional farmakoterapiyasi Reja

Patologoanatomik o‘zgarishlar. Murda ariq, ko‘zlari cho‘kkan, oshqozon va ichaklar shilliq pardasida turli xildagi yallig‘lanishlar uchraydi. Hazm kanalidagi ovqat massasi ko‘pincha suyuq, shilimshiq va qonli suyuqlik aralashgan bo‘lishi mumkin.
Tashxisi. Kasallikning aniqlash usullari xuddi gastritdagidek bo‘ladi. Qiyin hollarda kasallik alimentar (dietik), toksik, allergik, yuqumli va invazion kasalliklardan farqlanadi. Tezakni tekshirish natijalari hisobga olinadi.
Qiyosiy tashxisda gastroenteral sindrom bilan o‘tuvchi bakterial va virusli infeksiyalar va invaziyalardan farqlanadi.
Davolash. Gastritidagidek, umumiy tadbirlar va parhez davolash o‘tkaziladi. Mumkin bo‘lgan holatlarda 1%-li natriy xlorid yoki natriy gidrokarbonat yoki 0,01%-li kaliy permanganat eritmalari bilan oshqozon yuviladi. Surgi tuzaoridan 2-6 %-limagniy yoki natriy sulfat eritmalari, o‘simlik yog‘lari (itlarga kanakunjut yog‘i) ichiriladi.
Antibiotiklar, sulfanilamid va nitrofuran preparatlari tavsiyanomasiga asosan qo‘llaniladi. Otlarga dizinfeksiyalovchi va disbakteriozga qarshi dori sifatida 3-10, sigirlarga 5-15, qo‘ylarga 2-5, cho‘chqalarga 1-3, itlarga 0,3-1 grammdan kseroform, ixtiol yoki salol beriladi.
Og‘riq sindromlarida og‘riqsizlantiruvchi dorilardan analgin, anestezin (itlarga bellastezin) tavsiya etiladi. Dalachoy, mingbarg, ikki uyli krapiva, xmel, buznoch kabilardan tayyorlangan nastoyka va qaynatmalar ishlatiladi. SHu bilan birgalikda vitaminlar bilan davolash kursi o‘tkaziladi.
Gemorragik gastroenteritda 2-3 kun ichida diareya to‘xtamasa burishtiruvchi va qon ketishini to‘xtatuvchi dorilardan vismut nitrat, tanin, vikasol (yirik shoxli hayvonlarga 0,1-0,3, itlarga 0,01-0,03 g, kuniga 2-3 martadan) ichiriladi yoki muskul orasiga yuboriladi. YUqorida ko‘rsatilgan dorivor o‘tlardan tashqari dub pustlog‘i, zmeevka ildizi, krovoxlebka ildizi, namatak guli kabilardan tayyorlangan qaynatma va nastoylar tavsiya etiladi. Kuchli gemorragik yallig‘lanishlar paytida vena qon tomiriga 10%-li kalsiy xlorid eritmasi yuboriladi. Ichaklar meteorizmi va spazmi paytlarida va og‘riqli hollarda yuqorida ta’kidlab o‘tilgan og‘riqsizlantiruvchi dorilar bilan birgalikda terapevtik dozalarda atropin ishlatiladi.
Intoksikatsiya va suvsizlanishga qarshi vena qon tomiriga yoki qorin bo‘shlig‘iga glyukoza va natriy gidrokarbonat eritmalari, natriy xloridning izotonik eritmalari vena qon tomiriga gipertonik regidratatsion eritmalar yuboriladi.
Maxsus ximio- va fitoterapiya bilan birgalikda vikar va umumiy stimullovchi davolash usullaridan (S vitamini, fermentlar, oqsil preparatlari, gidrolizatlar, aminokislotalar) foydalaniladi. Kuchli dispepsiya va disbakterioz paytlarida oshqozon shirasi, xlorid kislota eritmalari, pepsin preparatlari, yosh hayvonlarga ABK, PABK, atsidofillin, yog‘sizlantirilgan yoki atsidofilli sut tavsiya etiladi.
Kasallik belgilari bartaraf etilgandan keyin ham 2-3 kun davomida dietoterapiya va vitaminoterapiya davom ettiriladi.
Profilaktikasi. Hayvonlarni saqlash va oziqlantirishdagi talablarga rioya qilish. Sifatsiz va buzilgan em-xashaklarni edirishning oldini olish lozim. Dispanserizatsiya o‘tkazilganda hazm tizimi, modda almashinuvi holati va umumiy rezistentlikka e’tibor beriladi.