13-ma’ruza. Mustaqil ta’lim va uni tashkil etish metodikasi. Mustaqil ta’lim mavzularini tanlashning o’ziga xosligi Reja

Auditoriyada amalga oshiriladigan mustaqil ishlar
1) ma’ruza mashg‘ulotlarida bajariladigan mustaqil ishlar;
2) amaliy mashg‘ulotlarda bajariladigan mustaqil ishlar.
Auditoriyadan tashqarida bajariladigan mustaqil ishlar
1. Konspektlashtirish.
2. Adabiyotlardan referat tuzish.
3. Kitob va maqolalarga annotatsiya yozish.
4. Doklad, referat va nazorat ishi.
Mutaxassislar tayyorlash tizimini tubdan qayta qurishda, о‘quv-tarbiya jarayonining ahamiyatini oshirishda talabalarning mustaqil ishlari muhim о‘rin egallaydi.
Mustaqil ta’limning turlari.
Pedagogikaga oid adabiyotlarda mustaqil ishlarning quyidagi turlari qayd qilinadi:

• 
  namunalar bо‘yicha mustaqil ishlar;
  
• 
  rekonstruktiv-variativ;
  
• 
  evristik (qisman, ijodiy);
  
• 
  ijodiy tadqiqot.
  

Namunalar bо‘yicha mustaqil ishlar tipik vazifalarni, turli mashqlarni namuna asosida yechishdir. Ular materialni о‘zlashtirishga omil bо‘ladi, lekin talabalarning ijodiy faolligini о‘stirmaydi.
Rekonstruktiv-variativ mustaqil ishlar nafaqat bilimlarning amaliy tavsifnomasini, balki bilimlar tuzilmasini qayta ishlab chiqishni, masala, muammoni yechishda mavjud bilimlarni jalb qilishni kо‘zda tutadi.
Evristik mustaqil ishlar ma’ruza, laboratoriya, amaliy mashg‘ulotlar, seminarlarda qо‘yilgan ayrim masala, muammolarni hal qilish bilan bog‘liqdir. Tadqiqiy mustaqil ishlar tadqiqot muammosini kо‘ra olish mala-kasini, uni mustaqil ifodalay olish, farazni belgilab olish, muammoning hal šilinish rejasini ishlab chiqish, uni hal qilishni mо‘ljallaydi.
Ijodiy tadqiqot ishlari. Bunday ishlarda vazifa muammoli vaziyatning yuzaga kelishini taqozo qiladigan sharoit yaratishdan iborat bо‘ladi. Talaba о‘z faoliyatida tayyor namunalardan ozod bо‘lgan holda masalaning hal qilinish yо‘llarini qidiradi, tadqiq qiladi. Bunday ishlar sirasiga eksperiment qо‘ish, jihozlar, maketlar va dastgohlarni loyihalash bilan bog‘liq bо‘lgan vazifalar kiradi.
Mustaqil ishni tashkil qilishning ish tartibini belgilash katta ahamiyatga ega. Mustaqil ishlarni bajarish uchun vaqtni semestr davomida kunlar bо‘yicha taqsimlash, uni ratsional tashkil qilishning muhim prinsipi, qoidasi hisoblanadi. Goh umuman dars tayyorlamay, goh haddan tashqari shoshib, shiddat bilan, ayniqsa semestr yakuniga yaqin semestr davomida qoldirgan, bajarmagan ishlarni tezda bajarishga harakat qilishi ijobiy natija berishi qiyin. Bu talabaning mehnati samaradorligini, qilgan ishidan qoniqish hissini pasaytiradi. Odatda talabaning kun tartibini dars jadvali belgilaydi. Lekin kо‘p narsa talabaning о‘ziga ham bogliq. Masalan: doklad, referat, nazorat ishi, seminar darsiga tayyorlanish har haftada ma’lum vaqt ajratilib, muntazam ravishda olib borilmasa, kutilgan natija bermaydi.