13-dars Kislota-asos holatining patofiziologiyasi: Kislota-asos balansi haqida tushuncha. Kislota-baz muvozanatining asosiy parametrlari. Tananing gomeostazini ta'minlashda bufer tizimlarning roli. Kislota asosidagi buzilishlarning namoyon

5.6. Yiringli alkaloz:
a) ekskretsion alkalozning turlari va sabablari
b) ekskretsion alkaloz uchun kompensatsiya mexanizmlari
c) KAH ko'rsatkichlarining tipik o'zgarishlari
JAVOBLAR
5.7. Ekzogen atsidoz:
a) ekzogen atsidozning sabablari
b) ekzogen atsidozni kompensatsiya qilish mexanizmlari
c) KAH ko'rsatkichlarining tipik o'zgarishlari
JAVOBLAR Ekzogen atsidoz organizmga ko‘p miqdorda kislotali birikmalar, shu jumladan, dorivor vositalar yuborilishida kelib chiqishi mumkin.» 0 ‘rtacha kompensirlangan atsidoz deyarli simptomsiz kechadi va qonning bufer tizimi hamda siydik tarkibining tekshirilishida aniqlanadi. A tsid o z chuqurlashuvining b irin ch i belgisi nafas kuchayishi hisoblanadi. Keyin u jiddiy hansirash, nafasning patologik shakllari, m asalan, K u ssm a-u l nafasi paydo b o iis h ig a o ‘tadi. Kompensirlanm agan atsidoz har xil a ’zo va tizim lar funksiyasining jiddiy buzilishi bilan tavsiflanadi. Qonda katexolaminlar ko‘payadi, bu yurak faoliyatining kuchayishi, puls tezlashishi, arterial qon bosim ning k o ia rilis h ig a olib k eladi.
6. Kislota-baz muvozanatining aralash buzilishlari
Kislota-baz muvozanatini yo'q qilish printsiplari.
JAVOBLAR Aralash atsidoz (gazli va gazsiz atsidozning qo‘shilishi) kislorod, yetishm ovchiligi va oxirigacha yonm agan m odda alm ashinuvi m ahsulotlari (sut kislota), masalan, y u rak -to m ir va nafas tizim i shikastlanishlarida to‘planishi natijasida rivojlanishi mumkin. Gazli atsidozning kompensatsiyalanishida gemoglobin, oqsil buferi va buyraklar hal q iiuvchi rol o ‘ynaydi. G em oglobinning qayta tiklangan shakli eritrotsitlarda ko‘m ir kislota dissotsiatsiyalanishi natijasida hosil bo‘lgan vodorod ionlarining ortiqcha qismini ushlaydi. Amfoter xususiyatga ega bo‘lgan qon oqsillari gazli atsidozda vodorod ionlarini biriktirib, o'zini asoslar shaklida olib boradi. Gazli atsidoz kom pensatsiyasida buyrakning roli atsidogenez, ammoniegenez va gidrokarbonatlar reabsorbsiyasi kuchayishi bilan b o g iiq . N efron kanalchalari epiteliya-sida doimo karbonat angidridi gazi va suvdan karboangidraza ishtirokida ko‘m ir kislota hosil boiadi, u keyinchalik H C 03~ anionlari va H” ionlariga dissotsatsiyalanadi. Vodorod ionlari kanalchalar bo‘shlig‘iga faol sekretsiyalanadi (atsidogenez) va siydik reaksiyasi kislotaliligini ko‘paytiradi. Ajralgan natriy ionlari N aH C03 tarkibida qonga reabsorbsiyalanadi. Ammoniegenezning qon pH ushlab turishidagi roli quyidagilardan iborat b o iad i: buyrak kanalchalari epiteliysida glutam in va boshqa am inokislotalardan amm iak hosil b o iad i. U vodorod ionlari bilan birikadi, ammoniy ioni, NH4" hosil b o iad i, ular esa xlor anioni bilan reaksiya beradi. NH4CI ammiakli tuzi siydik bilan, uning pH ni o'zgartirmasdan ajraladi. Bu juda muhim, chunki siydikda pH 4,5 dan kam boiishi buyrak epiteliysining oiishiga olib keladi.