13-dars Kislota-asos holatining patofiziologiyasi: Kislota-asos balansi haqida tushuncha. Kislota-baz muvozanatining asosiy parametrlari. Tananing gomeostazini ta'minlashda bufer tizimlarning roli. Kislota asosidagi buzilishlarning namoyon

5.5. Ajratish kislotasi:
a) ajralib chiqqan atsidozning turlari va sabablari
b) ajralib chiqqan atsidoz uchun kompensatsiya mexanizmlari
c) KAH ko'rsatkichlarining tipik o'zgarishlari
JAVOBLAR Atsidoz kislotalaming mutloq yoki nisbiy ortiqcha bo‘lishi va pH kamayishi bilan tavsiflanadi. Atsidoz kelib chiqishiga qarab gazli, gazsiz va aralash bo‘lishi mumkin. Gazli (nafas yoki respirator^ у ркя gipoventilatsivasi. va^ni organizmdan C 0 2 yetarli chiqarilmasligi (o‘pka kasalliklari, nafas тягк-ят! ishining pasayishi va b.) natijasida yuqori C 0 2 konsentratsiyali havo yoki karbonat angidritning gazli aralashmasi bilan nafas olganda Jcuzatiladi. Gazsiz atsidozning asosiy shakllari jnetahnlilr, яjrяtllv- vn ftlfwgftn hisoblanadi. Metabolik atsidoz to‘qimalarda kislotali mahsulotlar (keton tanachalari, sut kislota va organik kislotalar)ning ortiqcha to‘planishi natijasida yuzaga keladi. Ketoatsidoz qandli diabet, ochlik, yuqori isitma, gipoksiya, katta joyni egallagan y a llig ia n ish jarayonlarb travmalar, kuyishlar va b. larda rivojlanadi. Sut kislota to‘planishi hatto so g io m odamlarda ham, ayniqsa m ashq qilm aydi-ganlarda kuchli jismoniy zo'riqishda kuzatilishi mumkin. Laktat - atsidoz jigam ing og‘ir shikast-lanishida (sirroz, toksik distrofiya), yurak faoliyati dekompensatsiyasida, gipoksik holatlarda uchraydi. Metabolik atsidoz ko‘pincha organizmda bir necha kislotali m ahsulotlam ine ortiqcha boiishida kuzatiladi. A jratuv atsid o zi buyrak k asallik larid a (surunkali diffuz glomerulonefrit, nefroskeleroz va b.) organizmdan kislotali fosfatlar, sulfatlar, organik k islotalar chiqarilishining kam ayishi natijasida - kuzatiladi. A tsidoz rivojlanishiga olib keluvchi siydik bilan natriy ionlarining ko‘p miqdorda ajralishi buyrak usti bezi yetishmovchiligi va boshqa endokrin buzilishlarda, sulfanilamid preparatlari va ba’zi siydik haydovchi vositalarning uzoq m uddatda qabul qilinishida kuzatilishi mumkin. Chiqaruv atsidozi (gastroenteral shakli) asoslarning oshqozon-ichak trakti orqali, masalan, ich ketish, ishqoriy ichak shirasining m e’daga otilishi bilan b o g iiq uzliksiz qusishda vujudga kelishi mumkin.