13. 1§. Лойиҳани жойга кўчириш элементларини ҳисоблаш усуллари

13.2-§. Инженерлик иншоотларининг ўқлари. Режалаш чизмаси

Иншоотларининг ўқлари.Инженерлик иншоот ўқи унинг геометрик схемасини кўрсатувчи чизиқдан иборатдир. Бу ўқлар бош ўқ, асосий ўқ ва оралиқ (қўшимча) ўқларга бўлинади.

13.2-шакл.


Бош ўқ дебиншоот унга нисбатан симметрик жойлашувчи ва бир-бирига перпендикуляр бўлган икки ўққа айтилади. Бундай ўқлар жуда катта майдонни эгаллайди, мураккаб иншоотларда фойда­ланилади (I– I ва II– II).
Асосий ўқ деб иншоотни ташқи чизиғини ҳосил қилувчи ўқларга айтилади. (А– А, В – В, 1– 1, 4– 4). Бундай кўринишдаги ўқлар барча қурилишда кенг қўлланилади.
Қолган барча ўқларга оралиқ (қўшимча) ўқлар дейилади (Б –Б, 2–2, 3–3).
Иншоотни жойга кўчириш чизмаси.Бунда бош, асосий ва қўшимча ўқлар ҳолати график равишда кўрсатилади, ўзаро кеси­шувчи ўқларнинг кесишиш нуқталарининг фазовий ҳолатларини кўрсатувчи аналитик маълумотлар (координаталар X,Y ва Н) берилади.
Бундан ташқари юқорида қайд этилган ўқларни бир-бирига нисбатан тутган ҳолатларини билдирувчи оралиқ ва баландлик масофалари ҳам чизмада батафсил кўрсатилади.
Лойиҳани жойга кўчиришдан олдин у мукаммал текширилиши шарт. Иншоотнинг умумий ўлчами, алоҳида ўқлар орасидаги масофалар йиғиндисига тенг бўлиши керак.
Лойиҳавий чизиқни профилга тушириш ва ҳисоблаш. Лойиҳавий чизиқни профилга туширишда маълум нуқтадан лойиҳа отметкаси ва берилган нишабликка ҳамда иншоотнинг техникавий маълумот­ларига асосланади.
Маълум нуқталарга лойиҳа чизиғини туташувчи нуқталари техникавий томондан ҳисобланилган кўприклар ва ҳоказоларни отметкалари киради.
Бизда профилнинг маълум участкаси АВС берилган бўлсин, шунда лойиҳавий чизиқ EF нинг белгиланган нуқтаси Е(Н_Е) ва нишаб i₁ асосан В' ва F нуқталарни лойиҳавий отметкаларини қуйидагича топамиз:


(13.4)